Zijtaart - toelichting op de uitgiften

Perceel nr. 2

Perceel nr. 2 wordt in 1657 Nieuw Land genoemd. Deze uitgifte is niet teruggevonden in de archieven en gedateerd op 1600-1657. Volgens de beschrijving van 1657 was het nieuwe land iets meer dan de helft van het hele perceel.


Perceel nr. 4

225 roeden van perceel nr. 4 wordt in 1657 Nieuw Land genoemd. Deze uitgifte is niet teruggeveonden in de archieven en gedateerd op 1600-1657.


Perceel 19 t/m 30:

Vanf ca. 1190 werden percelen die door particulieren gekocht werden van de gemeenschappelijke gronden belast met een jaarlijkse cijns aan de landsheer. In 1314 gaf de hertog van Brabant zijn Peellandse cijnzen over aan de heer van Helmond. Cijnzen aan de heer van Helmond rustten dus oorspronkelijk op percelen die in de periode 1190-1314 van de gemene gronden gekocht zijn. Bij verdelingen en samenvoegingen van goed verhuisde een cijns wel eens naar een ander perceel.

Perceel nr. 19 t/m 26 was belast met zo'n cijns aan de heer van Helmond. De cijns heeft nr. Hm-50 in de Helmondse administratie in de vijftiende eeuw, en Hm-58 en Hm-65 in de jongere administratie. Er is geen aanwijzing dat deze cijns vanaf 1406 ooit verdeeld of verhuisd is geweest. Het cijnsbedrag was 13 1/2 nieuwe penningen + 2 oude penningen, wat omgerekend volgens de gebruikelijke norm een oorspronkelijk uitgegeven perceel van 550 roeden oplevert. perceel nr. 19 t/m 26 waren in 1792 samen 516 roeden groot. De gegevens uit de cijnsregisters zijn:

 

 

Cijnsbetalers:

 

Transactie en datum:

Hm-50 (oud) (1406): 2 oude penningen en 13 ˝ nieuwe penningen uit het erfgoed van wijlen Eligius van Sweenslake

 

Hm-58 (nieuw) en Hm-65 (nieuw)

De weduwe en kinderen van wijlen Eligius van Sweenslake

 

Vermeld in 1406, vermeld in 1447

Johannes, zoon van Nycolaus Eligius

 

Verwerving in 1447

 

Philip, zoon van Nicholaus Loyen

 

Verwerving in 1447-1465

 

In 1467 wordt deze cijns verdeeld

 

 

Hm-50.1 (oud): 7 ˝ nieuwe penningen en 2 ˝ oude penningen

 

 

Johannes, zoon van wijlen Lucas Frayen

 

Verwerving in 1467

 

De weduwe en 2 kinderen van Johannes, zoon van wijlen Lucas Frayen

 

Vererving in 1465-1498

 

Goeswinus, zoon van Johannes, zoon van wijlen Lucas Frayen

 

Verwerving in 1465-1498, vermeld in 1498

Aleydis, weduwe van Goeswinus, zoon van Johannes, zoon van wijlen Lucas Frayen, met haar drie kinderen

 

Verercinh in 1498-1507

 

Johannes, zoon van Goeswinus Johannes Lucas Frayen

 

Verwerving na 1507

 

De weduwe van Johannes, zoon van Goeswinus Johannes Lucas Frayen met haar zes kinderen

 

Vererving na 1507

 

Hm-50.2 (oud)

 

 

Arnoldus, zoon van Johannes Theodoricuss

 

Verwerving in 1467

 

Henrica, dochter van Henricus Emondes, weduwe van Johannes Lodders

 

Verwerving in 1465-1498

 

Goeswinus, zoon van Johannes, zoon van wijlen Lucas Frayen

 

Verwerving in 1465-1498, vermeld in 1498

Aleydis, weduwe van Goeswinus, zoon van Johannes, zoon van wijlen Lucas Frayen, met haar drie kinderen

 

Verercinh in 1498-1507

 

Johannes, zoon van Goeswinus Johannes Lucas Frayen

 

Verwerving na 1507

 

De weduwe van Johannes, zoon van Goeswinus Johannes Lucas Frayen met haar zes kinderen

 

Vererving na 1507

 

 



Ook perceel 27, 29 en 30 waren samen belast met een cijns aan de heer van Helmond. De cijns heeft nr. 48 (oude nummering) en Hm-18 (nieuwe nummering). Het cijnsbedrag was 18 nieuwe penningen. Er is geen aanwijzing dat deze cijns vanaf 1406 ooit verdeeld of verhuisd is geweest. Het oorspronkelijk uitgegeven perceel was 600 roeden groot, terwijl de drie percelen in 1792 samen 450 roeden groot waren. De oudst bekende cijnsbetalers waren:
 

 

Cijnsbetalers:

 

Transactie en datum:

Hm-48 (oud) (1406): 18 nieuwe penningen uit het goed Videlaet, akker en beemd, genaamd Sweenslake

 

Hm-18 (nieuw)

Johannes, zoon van wijlen Johannes, genaamd van Haghevenne

 

Vermeld in 1406

 

Nycolaus, zoon van Loyen

 

Verwerving in 1411, vermeld in 1421

Arnoldus, zoon van Everardus, genaamd Raymaeker

 

Verwerving in 1421-1447, vermeld in 1447

Johannes, zoon van Jordanus

 

Verwerving in 1447-1465

 

Aleydis, weduwe van Johannes, zoon van Jordanus

 

Vererving in 1447-1465, vermeld in 1465

Damielis van den Acker en de kinderen van Johannes Pynappel

 

Verwerving in 1465-1498

Goeswinus, zoon van Johannes Frayen

 

Verwerving in 1465-1498

 

Arnoldus, zoon van Tielmanus, schoonzoon van Johannes Lucas Frayen

 

Vermeld in 1498

 

Petronella, weduwe van Arnoldus, zoon van Tielmanus

 

Verwerving in 1498-1507

 

Gerardus, zoon van Arnoldus Theodoricus

 

Verwerving na 1507

 

 

 


Verder was ook perceel nr. 28 belast met een cijns aan de heer van Helmond. Het betreft cijns Hm-49 (oud) en Hm-218 (nieuw), met een cijnsbedrag van 18 1/4 nieuwe penningen en 2 oude penningen, omgerekend een oorspronkelijk uitgegeven perceel van 708 roeden. perceel nr. 28 was in 1792 420 roeden groot. De gegevens uit de cijnsregisters zijn:
 

Cijnsbetalers:

 

Transactie en datum:

Hm-49 (oud) (1406): 2 oude penningen, 13 nieuwe penningen en 1 oort en 5 nieuwe penningen uit het goed van Johannes van Sweenslake, eertijds van Henricus Gloria

 

Hm-218 (nieuw)

Henricus Gloria

 

Vermeld voor 1406

Johannes van Sweenslake

 

Vermeld voor 1406

Godefridus, zoon van Gerardus Mostaert (Synapius) van Den Bosch

 

Vermeld in 1406

De weduwe van Godefridus, zoon van Gerardus Mostaert (Synapius) en haar zoon

 

Vererving in 1406-1421, vermeld in 1421

Henricus, zoon van Gerardus Mostaert (Synapius)

 

Verwerving in 1421-1447

Hilla, weduwe van Henricus, zoon van Gerardus Mostaert (Synapius)

 

Vererving in1 421-1447

Johannes van Erp, zoon van Lucas

 

Verwerving in 1421-1447, vermeld in 1447

Emondis, zoon van Petrus van Vehuyse

 

Verwerving in 1447-1465

Goessen van den Heuvel

 

Verwerving in 1447-1465

Wilhelmus, zoon van Goesswijnus, genaams van den Hovel

 

Verwerving in 1447-1465, vermeld in 1507

De drie kinderen van Goeswinus, zoon van Johannes Lucass

 

Verwerving na 1507

 

Johannes, zoon van Goeswinus, zoon van Johannes Lucass

 

Verwerving na 1507

 

De weduwe van Johannes, zoon van Goeswinus, zoon van Johannes Lucass

 

Vererving na 1507

 

 

 

 
Het cijnsoppervlak was 472 roeden (of 34 %) groter dan de grootte van perceel 19 t/m 30 volgens het maatboek van 1792. Daarom veronderstellen we dat ook een deel van perceel nr. 16 bij de oorspronkelijk uitgegeven percelen hoorde.


De Hoeve Zijtaart

Ook de Hoeve Zijtaart was belast met een cijns aan de heer van Helmond. Het zijn nummers Hm-42 tot en met Hm-45 (oude nummering) en Hm-79 en Hm-87 (nieuwe nummering).

Deel  I:
- uit de nieuwe kamp, 2 nieuwe schellingen
- uit huis, hof en vitfange, 8 nieuwe penningen

Deel II:
- uit de nieuwe kamp, 12 nieuwe penningen
- uit huis, hof en vitfange, 8 nieuwe penningen
- het goed van Arnoldus van den Hoevel, 2 oude penningen
- het erfgoed van Baldewinus Bleckers, 21 nieuwe penningen
 

De oudste cijnsbetalers waren:

 

 

Cijnsbetalers:

 

Transactie en datum:

Hm-42.1 (oud) (1406): 2 nieuwe schellingen uit de Nieuwe Kamp (Novo Campo)

 

Hm-79 (nieuw)

Lucas, zoon van Lucas van Erpe

(bijschrift: Lucas van Belven)

 

Vermeld in 1406 en in 1421

 

De weduwe van Lucas, zoon van Lucas van Erpe

 

Vererving in 1421-1447

Johannes, zoon van Lucas, zoon van Lucas van Erpe

 

Vererving in 1421-1447, vermeld in 1447

Rutgerus van Erp

 

Verwerving in 1465-1498

 

Henricus van Nuenhem, schoonzoon van Johannes van Erp

 

Vermeld in 1507

Philipus, zoon van Henricus van Nuenhem

 

Verwerving ná 1507

 

Wilhelmus, zoon van Philipus, zoon van Henricus van Nuenhem

 

Verwerving ná 1507

 

 

 

Cijnsbetalers:

 

Transactie en datum:

Hm-42.2 (oud) (1406): 12 nieuwe penningen uit de Nieuwe Kamp

 

Lucas, zoon van Johannes van Erpe 

Vermeld in 1406 en

 

De weduwe van Lucas, zoon van Johannes van Erpe

 

Vererving in 1421-1428

Johannes van Erpe

 

Vererving in 1421-1428 (ook: BP-1428, fol. 193)

Rutgerus van Erp

 

Verwerving in 1465-1498

 

Henricus van Nuenhem, schoonzoon van Johannes van Erp

 

Vermeld in 1507

Philipus, zoon van Henricus van Nuenhem

 

Verwerving ná 1507

 

Wilhelmus, zoon van Philipus, zoon van Henricus van Nuenhem

 

Verwerving ná 1507

 

 

  

Cijnsbetalers:

 

Transactie en datum:

Hm-43.1 (oud) (1406): 8 nieuwe penningen uit huis en hof en vitfange

 

Hm-79 (nieuw)

Namen als Hm-42.1 (oud)

 

 

 

 

Cijnsbetalers:

 

Transactie en datum:

Hm-43.2 (oud) (1406): 8 nieuwe penningen uit huis en hof en vitfange

 

Hm-87 (nieuw)

Namen als Hm-42.2 (oud)

 

 

 

 

Cijnsbetalers:

 

Transactie en datum:

Hm-44 (oud) (1406): 2 oude penningen uit het goed van Arnoldus van den Hoevel

 

Hm-87 (nieuw)

Namen als Hm-42.2 (oud)

 

 

 

 

Cijnsbetalers:

 

Transactie en datum:

Hm-45 (oud) (1406): 21 nieuwe penningen uit het erfgoed van Baldewinus Bleckers

 

Hm-87 (nieuw)

Namen als Hm-42.2 (oud)

 

 

 

 

 

Het totale cijnsbedrag is 6 nieuwe schellingen, 1 nieuwe penning en 2 oude penningen. Het oorspronkelijk uitgegeven perceel was 6 bunder en 133 roeden groot. Op geografische overwegingen veronderstellen we in deze reconstructie dat het oorspronkelijk uitgegeven perceel perceel nrs. deel van 2, 4b, 5, 6, 10 en 12 betrof.

Het is interessant om te zien dat de grenslijn tussen het gebied dat al voor 1190 uitgegeven was en het gebied dat tussen 1190 en 1314 uitgegeven werd samenviel met de grens tussen twee tiendklampen. Dit lijkt er op te wijzen dat de grens tussen deze tiendklampen uit de middeleeuwen dateert.






Nog een andere cijns aan Helmond uit de Hoeve Zijtaart

Hm-83 (oude nummering) werd in 1408 in 4 delen gesplitst. Een deel rustte in de achttiende eeuw op Hoeve Zijtaart, twee delen op Hoogeinde perceel nrs. 5-7 en een deel op Kruisbroeders nr. 18. In deze reconstructie nemen we aan dat deze cijns oorspronkelijk op een perceel aan het Hoogeinde rustte. Zie de toelichting bij de Hoogeinde, De cijnsbetalers waren:

 

Cijnsbetalers:

 

Transactie en datum:

Hm-83 (oud)

 

1406: 18 nieuwe penningen en 9 nieuwe penningen uit het erfgoed van Nycolaus, zoon van Lambertus Snijders (Sartoris)

 

De weduwe van Egidius, zoon van Aleidis van der Voert, met haar kinderen

 

Vermeld in 1406

In 1408 wordt de cijns in 4 delen gesplitst

  

Hm-83.1 (oud): 5 nieuwe penningen en 1 nieuwe obol

 

Hm-79 (nieuw)

Hoeve Zijtaart

Lucas, zoon van Lucas van Erpe

 

Verwerving in 1408, vermeld in 1421

De weduwe van Lucas, zoon van Lucas van Erpe

 

Vererving in 1421-1447

Johannes van Lucas, zoon van Lucas van Erpe

 

Verwerving in 1421-1447, vermeld in 1447

Henricus van Nuenhem, schoonzoon van Johannes van Erp

 

Verwerving in 1447-1507

Philip, zoon van Henricus van Nuenhem

 

Verwerving ná 1507

 

Wilhelmus, zoon van Philip, zoon van Henricus van Nuenhem

 

Verwerving ná 1507

 

Hm-83.2 (oud): 5 nieuwe penningen en 1 ˝ nieuwe oort

 

Hm-55 (nieuw)

Hoogeinde nrs. 5-7

Johannes, zoon van Emond

 

Verwerving in 1408

Henricus, zoon van Arnoldus, zoon van Nycholaus van de Tillaer

 

Verwerving in 1414, vermeld in 1447

Wilhelmus, zoon van Henricus, zoon van Arnoldus van de Tillair

 

Verwerving in 1447-1465

 

Elizabeth, weduwe van Wilhelmus, zoon van Henricus, zoon van Arnoldus van de Tillair, met haar 6 kinderen

 

Vererving in 1465-1507

 

Hm-83.3 (oud): 5 nieuwe penningen en 1 ˝ nieuwe oort

 

Hm-96 (nieuw)

Kruisbroeders 18

Henrius, zoon van Henricus van de Ryt

 

Verwerving in 1408, vermeld in 1421

De weduwe van Arnoldus van der Culen (de Culen)

 

Verwerving in 1421-1447, vermeld in 1447

Arnoldus, zoon van Henricus van de Rijt

 

Verwerving in 1447-1465, vermeld in1 465

Jutta, weduwe van Arnoldus, zoon van Henricus van de Rijt, met haar 5 kinderen

 

Vererving in 1465-1498, vermeld in 1498

Gerardus, zoon van Henricus Roverus

 

Verwerving in 1498-1507

 

De 2 kinderen van Gerardus, zoon van Henricus Roverus

 

Vererving ná 1507

 

Jutta, dochter van Gerardus Petruss Vriezen

 

Verwerving ná 1507

 

Hm-83.4 (oud): 10 nieuwe penningen en 3 nieuwe oort

 

Hm-55 (nieuw)

Hoogeinde nrs. 5-7

Wilhelmus, zoon van Egidius van der Voert

 

Verwerving in 1408

Henricus, zoon van Arnoldus, zoon van Nycholaus van de Tillaer

 

Verwerving in 1415, vermeld in 1447

Verder namen als Hm-83.2 (oud)

  




Perceel nr. 13 en 15:

Van perceel nr. 15 werd 20 roeden in 1637 uitgegeven. Van het aangrenzende perceel nr. 15 wordt 25 roeden in 1657 Nieuw Land genoemd. Deze uitgifte is niet teruggevonden in de archieven. We nemen aan dat ook dit perceel in 1637 uitgegeven werd.


Perceel nrs. (35, 37 en 38), deel 2, een cijns aan de hertog:

Tussen 1380 en 1392 werd 1 lopens van de gemene gronden uitgegeven. Het perceel werd toen omschreven als "vuytfang op Zytart waer zijn schuur op staet". In de achttiende eeuw rustte de cijns op een perceel aan het Havelt, Geluk, nr. 7. Op een gegeven moment is deze cijns verhuisd van Zijtaart naar Geluk, nr. 7. De namen van de belendende percelen bij de omschrijving van het cijnsgoed in 1646 wijzen op lieden die op het Geluk gegoed waren, zodat de cijns al voor 1646 verhuisd zal zijn. De namen van de cijnsbetalers zijn:

 

Cijnsbetalers:

 

Transactie en datum:

Van vuytfang op Zytart waer zijn schuur op staat

Lasten:

-          een cijns van 1 oude penning aan de hertog van Brabant. Deze cijns is op 14-2-1661 afgelost

 

Hg-39 (1380-1392)

 

Ywanus, zoon van Lambertus

 

Koop van de gemeente in 1380-1392, vermeld in 1418

Elizabeth de weduwe van Ywanus, zoon van Lambertus

 

Vererving in 1418-1443

De 3 kinderen van Theodoricus Ywanus

 

Verwerving in 1418-1443

Johannes, zoon van Rodolphus Marien

 

Verwerving in 1418-1443, vermeld in 1450

Mechtildis, dochter van Johannes, zoon van Rodolphus Marien

 

Vererving in 1450-1499

Henrica, dochter van Johannes, zoon van Rodolphus Marien, getrouwd met Gerardus Smolners

 

Verwerving in 1450-1499, vermeld in 1499

Johannes, zoon van Daniel Danels

 

Verwerving in 1499-1524

Judocus, zoon van Johannes, zoon van Daniel Danels

 

Verwerving in 1499-1524

Johannes, zoon van Henricus Smeets

 

Verwerving in 1499-1524

Peter, zoon van Henrick Huybertss

 

Vermeld in 1646

Michiel Adriaen Donckers

 

Verwerving rond 1646

Catharina, weduwe van Michiel Adriaen Donckers

 

Vererving in 1646-1661



Perceel nrs. (35, 37 en 38), deel 2, een cijns aan de heer van Helmond:

Uit perceel nrs. (35, 37 en 38), deel 2 werd ook nog een cijns betaald aan de heer van Helmond. Deze cijns heeft nummer Hm-103 in de administratie van de heer van Helmond uit de vijftiende eeuw. In 1429 werd de cijns in 3 delen gesplitst. Een deel vinden we in 1733 terug in Zijtaart nrs. (35, 37 en 38), deel 2 (Hm-198 (nieuwe nummering), een ander deel op perceel in de achttiende eeuw op Klopperdam nr. 1 (Dorshout) (Hm-57 (nieuw)) en een deel rustte in de achttiende eeuw op Heemberg, nr. 19 (Hm-77 (nieuw)). In deze reconstructie gaan we er van uit dat het oorspronkelijk uitgegeven perceel op Heemberg gelegen was, Voor de namen van de cijnsbetalers, zie de toelichting bij Heemberg.
 

Kaart van Veghel     Zijtaart