Een klein gedeelte van perceel nrs. 1 en 2 werd in 1791 uitgegeven. Verder is het hier besproken gebied al voor 1190 nagenoeg helemaal in privé handen, want we vinden er geen cijnzen betaald aan de hertog van Brabant en de heer van Helmond. Nagenoeg, want er is één uitzondering: uit Perceel nr. 41 werd een cijns betaald aan de heer van Helmond in oude en nieuwe penningen. Dergelijke cijnzen wijzen op gronduitgiften uit de periode 1190-1314.

Het is een vreemde locatie voor een cijns aan de heer van Helmond, een perceel aan alle kanten omgeven door oud cultuurland. Mijn eerste gedachte was dat deze cijns vermoedelijk bij een of andere verdeling van goed aan dit perceel verbonden raakte en eerst aan een ander perceel verbonden was. Uit de tracering van deze cijns terug in de tijd in de Helmondse cijnsboeken bleek dat deze cijns inderdaad opgesplitst was. Een helft raakte verbonden aan deel Keselaar, perceel nr. 2 en de andere helft aan deel Rutsel, perceel nr. 41.

Vreemd genoeg  rustte de hele cijns vóór de verdeling op het perceel in het Rutsel. Het oudst bewaard gebleven cijnsboek van Helmond uit 1406 vermeldt immers dat deze cijns betaald werd uit een streep in Russent. Dergelijke omschrijvingen werden in de regel uit vorige cijnsboeken overgeschreven, en kunnen teruggaan op het oorspronkelijke Helmondse cijnsboek uit 1314.

Uit de grootte van het bedrag blijkt dat het oorspronkelijk uitgegeven perceel 5 lopens plus 16 2/3 roeden groot was. In deze reconstructie gaan we er van uit dat de oorspronkelijke cijns op perceel nrs. 41-43 rustte. Deze veronderstelling is gebasseerd op perceelsvorm. ligging, en het gegeven dat deze drie percelen dezelfde naam hadden, Diegraaf.

De naam Diegraaf geeft een mogelijke verklaring voor deze vreemde uitgifte. Een graaf is een gracht of water. Kennelijk betreft het een gedempt water, dat in de periode 1190-1314 aan een particulier uitgegeven is. Vóór de uitgifte was het water gemeenschappelijk eigendom, geen privébezit, en dat maakt het aannemelijk dat het om een oude Aa arm ging en niet om een gracht die bij een of ander huis hoorde. Deze gedachte wordt gesteund door het voorkomen van de veldnaam Aen de Oude Aa in die buurt. Helaas geeft de lokalisering van deze veldnaam geen duidelijke aanwijzing over de vroegere loop van de Aa. Veldnamen kenden ook een zekere dynamiek. Soms gingen die over naar een groter (of kleiner) gebied of naar andere nabijgelegen percelen.

Op onderstaande kaart is bovenstaand kaartje geprojecteerd op de hoogtekaart uit 1965. Het onderste blok percelen - dat waren beemden -  met de naam "Aen de Oude Aa" grenst aan de oostkant aan akkerland dat anderhalve tot twee meter hoger lag. Dit is een betrekkelijk onverstoord relief. Een oude aabedding zal niet op dat akkerland gezocht moeten worden, maar ofwel tegen die rand aan, of ergens in die laaggelegen beemden.



Verder naar het noorden bij de mestbrug geldt dezelfde redenering. Wel is de situatie daar meer verstoord, onder andere omdat woonwijk Het Zuid in 1965 net in aanbouw is. We vinden ook aanduidingen voor hoogten op de topografische kaart uit 1956, dat is van voor de verstoring door de aanleg van Het Zuid. De bruine lijn is het contour van 10,0 meter.



Het element “Die-“ van Diegraaf is moeilijker te verklaren. Cornelissen denkt aan “Diepgraaf”. Een oude tak van de Aa is oudtijds misschien verder uitgegraven om als afwateringssloot dienst te doen. De betekenis van “die” zou volgens Meuwese liggen in “diet” = volk, krijgsvolk. Cornelissen schreef in 1983: De naam kan aldus zijn gegeven aan een voormalige gracht ten dienste van het leger. (W. Cornelissen, 'Toponiemen nabij Scheifelaar', in: Ven Vehchele tot Veghel (1983) 56.

Rolf Vonk vond nog de variant Die Diegde Grave in Die Russel. (Archief van de Illustre lieve vrouwe broederschap in 's-Hertogenbosch, (1291) 1318 - 1993 (1998), regest 156, 10 oktober 1382, origineel in inv. nr. 164, fol. 13v-14v).



Misschien mogen we als verklaring denken aan “Dietgraaf”, ofwel “gracht van het volk”, ofwel de gracht van de inwoners van Veghel. Dat sluit aan bij een uitgifte van dit perceel in de periode 1190-1314.