Naam:

aen de Heijde

Vermeldingen door Cornelissen:

Dat gelden Aert Claeus kynder aan die heij [GVIE2 (1437)]

huis in loco dicto aen die heye den langen ecker in loco dicto henneberch [Hs- (1519-1538)]

aen den hertgang de hey [GVE12-1 (1778)]

landt over 't heyke, 't campke [GVE12-30 (1778)]

de heide [kad. (1832)]; D 361 (b: 10.50) (St.Oed.). de hei, de heide, het heike [N (1886, 1891, V.]; B 171 (he: 9.46.20), C 5, 6 (w: 59), 399 (he: 19.72.30), E 638-640 (w: 55.40; hu: 57.00; de: 1.70.00), 692 (he: 14.72.50), 694 (he: 15.61.40), 1532, 1533 (he: 3.45.20), F 465

(he: 20.63.51).

Verklaring door Cornelissen:

Verspreide ligging. Hei, heide werd meestal gebruikt ter aanduiding van het tegenwoordige

Mariaheide, maar ook voor het heidegebied (vroeger van St.Oedenrode) zuidelijk van

Eerde, en evenals "heike" voor percelen ontgonnen heide. Anno 1832 kende Veghel nog

uitgestrekte onontgonnen heidegebieden: Hogerduinen, Beukelaarsbroek, het Reibroek

onder Zijtaart, het Dubbele tussen Eerde en Veghel, het Wuiten en het Vensbroekje nabij

Vorstenbosch en nog verscheidene kleinere gebieden. De Veghelse heiden zullen meestal

laaggelegen geweest zijn. Zoals elders in de Kempen, is heide de gangbare benaming

geworden ter aanduiding van de, meestal met heide begroeide, gemeentelijke gronden, die

zeer uitgestrekt waren. Andere namen ter aanduiding van deze gemene gronden zijn Aard

(zie Eerde), Gemeente en Vroente.

Verklaring door Beijers en Van Bussel:

Achter elk gehucht lag destijds een uitgestrekte gemene vroente, aard of veld, die in Brabant meestal wordt aangeduid met ‘gemeynt’. Later werd ‘heide’ de gangbare benaming voor deze omvangrijke gemeenschappelijke velden, begroeid met droge heide [Erica] of met dop- of hommelheide, de natte of platte heide. De heidevelden hadden een economische betekenis voor de locale agrarische bedrijfsvoering. Ze dienden als weide­plaats voor koeien en schapen geleid door een door een buurtschap aangestelde herder of scheper. De ingezetenen mochten op de heide turf steken, plaggen maaien en leem uitgraven voor de huizenbouw. De talrijke vennen deden dienst als rootputten of als visvijver. Er werd honing gewonnen door het plaatsen van bijenkorven. Regelmatig werden stukken van de ge­meynt aan particulieren verkocht.

De heidevelden, de onontgonnen gemeenschappelijke grond, was begroeid met heidestruiken en andere lage vegetatie. In Brabant was het de naam voor de gronden met een typische flora en fauna: struikheide op de droge gronden, dopheide op de wat nattere heide­gronden samen met gagel, jeneverbes en brem. Na ontginning kon heide ook een perceel bouwland aanduiden dat door middel van een omheining van levend hout uit de zgn. ‘gemene heide’ werd geïsoleerd.

Enklaar 1941; de Bont 1993:93; Molemans 1976:338; Spierings 1984:31,32,225,226. ; Berkel & Samplonius 1989:106; Mennen 1992:53; Buiks 1990:­103; Helsen 1978:119.

Ligging:

Perceel nr. 7

Opmerkingen:

-

Naam:

Marten Leyne Velt

Vermeldingen door Cornelissen:

Marte lynenvelt op 't ven [RA V160 (1764)]

lant het oude erfke op ham en marte leyneveltje [GVEI2-159 (1778)]

martelijneveld [N (1883)]; B 702 (w: 92.00).

Verklaring door Cornelissen:

Is het eerste lid een diminutief van de mansnaam Martijn ?

Ligging:

Perceel nrs. 15, 16

Opmerkingen:

“Martelijn” is geen diminutief van Martijn. Lijn is een vrouwsnaam. Het perceel is genoemd naar een eigenaar. In 1722-1738 worden Melis Dirck Melisssen en  Marten van Dijk genoemd als eigenaar. Als hun vader jong overleed werden kinderen soms naar hun moeder genoemd.

Rolf Vonk schreef op 20-4-2012: Marte Lijne Veldje is afkomstig van de eigenaar Marten (Marte) Willems van Dijck. Hij was gehuwd met Cathelijne (Lijn) van Heembergen/van Eenbergen. Marten is waarschijnlijk afkomstig uit Erp. De Marte Lijne veldjes zijn afkomstig uit de erfgoederen van Dirck Melissen van Heembergen en zijn tweede vrouw Jenneke Peter Hendricx van de Santvoort (alias Smits).

Naam:

Pieternelle Venneke

Vermeldingen door Cornelissen:

Insteken en uijtmoeren van desselfs (Joannis Willems) venneke, genaamt Pieternelle venneke [RAV106-6v (1767)].

Verklaring door Cornelissen:

Het eerste lid is de genitief van de vrouwsnaam Petronella.

Ligging:

Perceel nr. 6. Het venneke strekte zich ook over perceel nr. 7 uit.

Opmerkingen:

Dit ven staat getekend op de topografische kaart van 1920-1924.

Naam:

Spekstruyf

Vermeldingen door Cornelissen:

Cluijtven gelegen alhier op ven, naast zijde de speckstruijff [RAV105-1 (1762)]

weyvelt de spekstruijf [GVE12-75 (1778)]; de spekstruif [N (1869)]; B 690, 691 (w: 93.10).

Verklaring door Cornelissen:

Ligging op het ven. Ongetwijfeld is de grond ter plaatse zeer rijk geweest, een volkshumoristische benaming.

Ligging:

Perceel nr. 9, 10

Opmerkingen:

-

Naam:

opt Ven

Vermeldingen door Cornelissen:

Zijn twee cortte loopkens met een lang stuck in den d'avel(laer) de braeck genaemt aent 't

ven [GVE15-127 (1624)]

de dicke stukken op 't ven [RAV159-178v (1754)]

het ven [kad. (1832)]; B 620-679, 681-700, 702-704

het venneke [N (1838, 1854, 1871, 1876, 1880, 1883)]; B 685 (w: 25.70), 686 (w: 26.80), D 219 (b en w: 40.70), 220 (b en w: 45.70), 237-239 (b en w: 1.16.40), 304 (b: 37.80)

het ven [kad. (1832)]; B 641 (b: 35.60).

Verklaring door Cornelissen:

Benaming voor een grote waterplas aan de oostzijde van de weg Veghel-Vorstenbosch. Het omliggende gebied (het Ven) en een zandweggetje ter plaatse (zie Venssteegje); tevens verscheidene verspreid liggende percelen ('t venneke). "Ven" een ven is een natuurlijke waterplas in de heide (M. Top. Valk. -251). Ven(neke) als benaming voor waterplas ging dan gewoonlijk over op omliggende percelen (gebied); bij de percelen, 't venneke is steeds sprake van de aanwezigheid van een dergelijke (kleine) waterplas; vooral in de omgeving van de Aa waren deze vennetjes talrijk; ze zijn vrijwel zonder uitzondering verdwenen.

Ligging:

Perceel nrs. 1-10, 15-17

Opmerkingen:

-

Naam:

het Vensteegdje

Vermeldingen door Cornelissen:

Venssteegdje [N (1843, 1854, 1882, 1883)]; B 693 (w: 28.60), 694-697 (w: 1.32.70), 951 (w: 54.10), 958 (w: 46.80)

het venssteegje [N (1848); B 954, 955 (w: 73.30).

Verklaring door Cornelissen:

Dit is de benaming voor een zandweggetje naar het Ven en percelen ter weerszijden ervan, het zandweggetje bestaat nog steeds onder de naam het Ven. Benoeming naar de ligging.

Ligging:

Perceel nr. 9 lag aan het Vensteegdje

Opmerkingen:

Dit steegje leidde naar het Ven. Het staat aangegeven op de kadasterkaart van 1832.

Naam:

Vrouwkens Velt

Vermeldingen door Cornelissen:

Eenen acker tuellants genampt vroukens velth [N (1650)]

hoy watersteegt vroukesvelt [GVE12-81 (1778)]; vrouwkesveld [N (1838)]; B 692 (b: 96.00).

Verklaring door Cornelissen:

Onbekende ligging op het Ven.

Ligging:

Perceel nrs. 1-4, 8

Opmerkingen:

Dit perceel zal eertijds toebehoord hebben aan een vrouwe of jonkvrouw.

Naam:

op de Watersteegd

Vermeldingen door Cornelissen:

Geerbuenders op watersteeg [Hs- (1542)]

het eusselvelt gelegen op de watersteegt [Hs(1697)]

een seeckere buender hoijvelts gelegen op de watersteegt [N (1711)]

de watersteeg [kad. (1832)]; B 951-1020 (w: 24.86.26; b: 1.99.50; og: 44.10)

Verklaring door Cornelissen:

Gebied liggend aan de oostzijde van de weg naar Vorstenbosch, vanaf de voormalige

Hemelsteeg (nu fietsroute vanaf de populierlaan de wijk de Bunders in) tot aan het

vroegere Venssteegje (nu zandweg genaamd het Ven). Benoeming naar de lage ligging;

het gebied zal drassig geweest zijn. Tevens de oude benaming voor Populierlaan en de

Vorstenbossche weg (onder Vorstenbosch, gemeente Nistelrode, is de naam Watersteeg

nog in gebruik voor de weg van Vorstenbosch naar Veghel).

Ligging:

Perceel nrs. 1, 2-7, 9-14

Opmerkingen:

 -