Naam:

Agterste Velt

Vermeldingen door Cornelissen:

-

Verklaring door Cornelissen:

-

Ligging:

Perceel nr. 26

Opmerkingen:

Genoemd naar de ligging.

Naam:

Arme Bunder

Vermeldingen door Cornelissen:

Armenbunders op watersteegt [RAVI59-172 (1754)].

Verklaring door Cornelissen:

Samenstellingen met armen wijzen op goederen die eigendom waren of zijn van de COO, vroeger Tafel van de H. Geest genoemd. In de 19e - 20e eeuw zijn de H. Geest door de armentoponiemen verdrongen (Molemans, 1976a, blz. 75).

Ligging:

Perceel nrs. 15

Opmerkingen:

Deze percelen waren tot aan 1727 bezit van de Armen van Veghel.

Naam:

Bosdreeff

Vermeldingen door Cornelissen:

De hongerlijder, het een eind de watersteegt en het ander eind de boschdreef [N. (1826)].

Verklaring door Cornelissen:

Identiek met de Bossteeg, gelegen in het gebied Heibosch, tussen de spoorlijn Boxtel-Gennep en het Ven. Bosdreef is de minder algemene benaming. De dreef liep evenwijdig aan de Bundersteeg (zie Bundersteeg) naar een kompleks naaldbos (anno 1832). Een restant er van bestaat nog, het is, gezien vanaf de kruising spoorlijn, Bunderstraat, het eerste zijweggetje de wijk de Bunders in, uitkomend bij de natuurtuin.

Ligging:

Perceel nr. 14 grensde aan de Bosdreef.

Opmerkingen:

Deze dreef werd in 1728 aangelegd en gaf toegang tot het Heijs Bos.

Naam:

in den Bunders

Vermeldingen door Cornelissen:

Eenen hoycamp genoemt de weyhoeff geleegen binnen de palen van Vechel in de eerste

bunder in de colk [GO126-22 (1570)]

den ecker aen de bunders [GVEI5-1 (1624)]

den 68 buunder bij het poejervelt [GVE2-117 (1702)]

den bunder aen crekelshof [GVEI2-45 (1778)]

aen de buenders na de drie huizen [GVEII13 (1792)]

de bunders [kad. (1832); A 258-308; [N (1841, 1871, 1875, 1883); V.]; A 409-412 (w: 69.10), B 909-910 (w: 86.40), 1047, 1048 (w: 62.70), 1283-1286 (w: 60.60), E 1185-1186 (b: 30.50; w: 23.00).

Verklaring door Cornelissen:

Algemeen voorkomende aanduiding voor vele percelen, verspreid over het Veghelse

grondgebied. Tegenwoordige benaming voor nieuwe wijk. "Bunder" heeft betrekking op

(vooral sinds de 16e eeuw) verkochte gemeentegronden (M. Top. Valk.) en is een oude

oppervlaktemaat gelijk aan 1 hectare. z.o. Keuren en breuken 1629, art. 81.

Verklaring door Beijers en Van Bussel

Bunder is een oppervlaktemaat die voor de invoering van het metriek stelsel de grootte had van ongeveer 1.29 ha. Na 1820 was een bunder gelijk aan 1 ha. De boeren hielden vaak hardnekkig vast aan de benaming bunder. Men sprak tot in de 20^ste eeuw van oude bunders. Het is opvallend hoeveel percelen in de Baronie een grootte hebben van 1.29 ha. Men heeft in bunder de betekenis gezien van ‘woeste grond’. Bundertoponiemen komen vooral voor in laat ontgonnen, moerassige gebieden. Soms gaat het toponiem gepaard met een telwoord. Volgens andere auteurs zou bunder een bepaalde grassoort zijn en zou het de naam zijn geworden van de plaats waar zulke grassen groeiden. Of is verwarring ont­staan met ‘boender’, afgeleid van boenderhei waar bezems van werden gemaakt ? In de cijnskring komen in de 14^de en 15^de eeuw veel vermeldingen voor van hele en halve bunders [redactie].

Buiks 1990:67 en 76; Devos 1984:93

Ligging:

Perceel nrs. 10, 11, 13, 17, 18, 22-27

Opmerkingen:

In Veghel wordt de naam bunders (behalve op een oppervlaktemaat) gebruikt voor stroken rechthoekige percelen. Veel van die percelen zijn al voor de 16^de eeuw en zelfs al vóór 1200 uitgegeven. Ik vermoed dat in Veghel veel van die percelen dateren uit de elfde en twaalfde eeuw. In het hier besproken deel kan men een aantal mogelijk oorspronkelijke blokken onderscheiden. Op onderstaande tekening staan deze blokken weergegeven met de grootte in bunders volgens het maatboek van 1792. Dit wijst er op dat de naam Bunders teruggaat op blokken percelen van 1 bunder groot.

Naam:

Bunders Veltje, Buendervelt

Vermeldingen door Cornelissen:

Het bundersveldje [N (1869, 1875)]; B 894, 895 (b, w: 53.40),902 (b: 18.10).

Verklaring door Cornelissen:

Liggende in de Heibunders. Benoeming naar de ligging ter plaatse.

Ligging:

Perceel nr. 13

Opmerkingen:

-

Naam:

Dirk de Cuijper Camp

Vermeldingen door Cornelissen:

Eenen camp genampt dirck de cuijper camp [N (1654)]

het voorste eeusel op de watersteegt, cuypers camp [GVEI2-114 (1778)]

eeuselvelt aen watersteegt in dirk de cuypercamp [GVEI2-131 (1778)].

Verklaring door Cornelissen:

Onbekende ligging aan de Watersteeg

Ligging:

Perceel nrs. 21-27

Opmerkingen:

-

Naam:

Eeusel

Vermeldingen door Cornelissen:

De veldnaam “Eeussels” kwam in Veghel op verschillende plaatsen voor.

Verklaring door Cornelissen:

Eeusel, afgeleid van eeuwen “voeren” is gangbare Kempische benaming voor weiland meestal van minderwaardige kwaliteit (M. Top. St. Huibr.Lille, -133).

Verklaring door Beijers en Van Bussel:

Eeuwsel wordt verklaard als een droge zomerwei­de, veelal in particulier bezit en omheind, een schrale weide of een weide in de bossen. Dit toponiem komt in het zuiden van de Baronie geregeld voor, maar in het oostelijk gedeelte van Brabant is het al even frequent [redactie].

Te Overpelt was een ‘eusel’ een kunstmatige weide i.c. ontgonnen heide of woeste grond met buntgrassoorten begroeid en in gebruik als veeweide, primair voor schaapskudden. Volgens Lindemans zijn de eeuwsels in de Belgische Kempen het eerste stadium bij de ontginning van heide tot cultuurland. Het is niet precies te achterhalen tot wanneer de eeuwsels als veeweiden hebben dienst gedaan, maar zeker niet langer dan de 16^de eeuw.

Dat de eeuwsels goede hooilanden waren is onwaarschijnlijk vanwege de bodemgesteldheid, nl. matig natte zandgronden. Veel eeuwsels zijn thans als weiland in gebruik omdat de grond voor hooiland niet vochtig genoeg is en voor bouwland te nat.

(Lindemans 1946:2; Pijnenburg 1976:1; Buiks 1984 dl.9:32; Mennen 1992:217; Buiks & Leenders 1993 dl.4:383; Molemans 1976:314; Lindemans 1952; Helsen 1978:116.)

Ligging:

Perceel nr. 16

Opmerkingen:

-

Naam:

Groeten Camp

Vermeldingen door Cornelissen:

Cornelissen signaleert deze veldnaam op meerdere plaatsen in Veghel.

Verklaring door Cornelissen:

Benoeming naar de oppervlakte.

Ligging:

Perceel nr. 2

Opmerkingen:

-

Naam:

in de Heijse Bunders

Vermeldingen door Cornelissen:

In de heytse bunder (onder Eerde) [GSO-262 (1617)]

in de heydse bunders [Mrv91-201v (1735)]

agterste eeusel in de heyse bunder [GVE12-137 (1777)]

de heibunders [kad. (1832)], [V.]; B 705-731 (w: 12.31.30).

Verklaring door Cornelissen:

Gebied liggend aan de zuid-oostzijde van het Ven. Als enkelvoud ook benaming voor

enkele andere verspreid liggende percelen. Benoeming naar de ligging.

Ligging:

Perceel nrs. 12, 14

Opmerkingen:

-

Naam:

Heij Heuvel

Vermeldingen door Cornelissen:

-

Verklaring door Cornelissen:

Heuvel is een gangbare naam voor (iets) hoger gelegen land (Molemans, Zonhove, -412).

Ligging:

Deel van perceel nrs. 24, 25

Opmerkingen:

-

Naam:

den Hongerlijer

Vermeldingen door Cornelissen:

Een parceel groese houtwas en geregtigheden in Veghel op de watersteegt genaemt den hongerleijer, groot ontr. 5 karren hoij [RAV112-319v (1801)]

de hongerlijder op de Watersteeg [N (1868)]; B 960-965 (w: 1.96.70).

Verklaring door Cornelissen:

Dit zal een perceel geweest zijn waarvan de grond van slechte kwaliteit was en weinig

opleverde.

Ligging:

Perceel nrs. 18-20

Opmerkingen:

-

Naam:

Cleijn Veltje

Vermeldingen door Cornelissen:

Cornelissen signaleert deze veldnaam op verschillende plaatsen in Veghel.

Verklaring door Cornelissen:

Benoeming naar de oppervlakte.

Ligging:

Deel van perceel nrs. 24, 25

Opmerkingen:

-

Naam:

Middelste Eeusels

Vermeldingen door Cornelissen:

Cornelissen signaleert deze veldnaam op verschillende plaatsen in Veghel.

Verklaring door Cornelissen:

Benoeming naar de ligging.

Ligging:

Deel van perceel nrs. 24, 25

Opmerkingen:

-

Naam:

de Streepen

Vermeldingen door Cornelissen:

Cornelissen signaleert dit toponiem op verschillende plaatsen in Veghel.

Verklaring door Cornelissen:

Benoeming naar de vorm. Langwerpige percelen.

Verklaring door Beijers en Van Bussel:

Een ‘streep’ is de gangbare benaming voor een langgerekte smalle akker of strook land. Het betreft een vormaanduiding. Meestal liggen percelen met deze naam in de dorpsakkers. In het oosten van Brabant bestond een deel van de oude dorpsakkers uit smalle percelen, door Kakebeeke aangeduid als ‘langrepelakkers’. Het element ‘streep / strijp’ zou ook voorkomen in laat ontgonnen beemden- en moerasgebieden. Turfvelden waren altijd in kleinere stroken verdeeld. In beemdgebieden was een groot aantal waterafvoerende sloten noodzakelijk, vandaar dat daar vaak smalle percelen voorkomen.

(Buiks 1990:193; Molemans 1976:1518; Moerman 1956:223; Kakebeeke 1975:36; v.Berkel & Samplonius 1989:174.)

Ligging:

Perceel nrs. 6, 7

Opmerkingen:

-

Naam:

het Vensteegdje

Vermeldingen door Cornelissen:

Verklaring door Cornelissen:

Dit is de benaming voor een zandweggetje naar het Ven en percelen ter weerszijden ervan, het zandweggetje bestaat nog steeds onder de naam het Ven. Benoeming naar de ligging.
 

Ligging:

Perceel nr. 21 lag "achter in  het Vensteegdje"

Opmerkingen:

 Dit steegdje leidde naar het Ven. Het staat aangegeven op de kadasterkaart van 1832.

Naam:

op de Watersteegt

Vermeldingen door Cornelissen:

Geerbuenders op watersteeg [Hs- (1542)]

het eusselvelt gelegen op de watersteegt [Hs(1697)]

een seeckere buender hoijvelts gelegen op de watersteegt [N (1711)]

de watersteeg [kad. (1832)]; B 951-1020 (w: 24.86.26; b: 1.99.50; og: 44.10)

Verklaring door Cornelissen:

Gebied liggend aan de oostzijde van de weg naar Vorstenbosch, vanaf de voormalige

Hemelsteeg (nu fietsroute vanaf de populierlaan de wijk de Bunders in) tot aan het

vroegere Venssteegje (nu zandweg genaamd het Ven). Benoeming naar de lage ligging;

het gebied zal drassig geweest zijn. Tevens de oude benaming voor Populierlaan en de

Vorstenbossche weg (onder Vorstenbosch, gemeente Nistelrode, is de naam Watersteeg

nog in gebruik voor de weg van Vorstenbosch naar Veghel).

Ligging:

Perceel nrs. 1-27

Opmerkingen:

-

Naam:

Waterven

Vermeldingen door Cornelissen:

-

Verklaring door Cornelissen:

-

Ligging:

Deel van perceel nrs. 24, 25

Opmerkingen:

Op de topografische kaarten van 1920-1924 en 1956 staat dit ven getekend.