|
Balkcijnzen:
Op perceel nr. 3, 4, 10 en 12 rustte een zogenoemde balkcijns of
ballingcijnzen. Deze cijnzen zijn in de dertiende eeuw en in
1310 ontstaan door de omslag van de cijnzen voor de gemeint. Dit
wijst er op dat er in 1310 al een of meerdere huizen op dit
perceel stonden.
Tiendkaart:
Op onderstaande kaart is een oude tiendkaart van Veghel
geprojecteerd op de kadasterkaart van 1832. De percelen die
buiten deze tiendklamp vielen zijn jongere uitgiften die tot de
navalia of nieuwe tienden werden gerekend.
Cijnzen aan de heer van Helmond:
Vanaf 1190 betaalden lieden die een perceel van de
gemeenschappelijke grond voor eigen gebruik kochten daarvoor een
jaarlijkse cijns aan de landsheer. In 1314 gaf de hertog van
Brabant deze cijnzen (met uitzondering van de hoendercijnzen)
aan de Heer van Helmond. Cijnzen voor nieuwe uitgiften na 1340
inde de hertog hierna weer zelf. Cijnzen aan Helmond werden dus
betaald voor in de periode 1190-1314 uitgegeven percelen.
Een aantal cijnzen betaald aan de heer van Helmond worden hier
in samenhang besproken.
|
Cijns nummer in de vijftiende eeuw |
Beschrijving in 1406
|
|
Hm-6.1 (oud) |
4 nieuwe penningen uit het goed van Danielis
|
|
Hm-6.2 (oud)
|
4 nieuwe penningen uit het erfgoed van Oesschen en van
zijn kinderen, eerder van Denekinus, zoon van Johannes
Danielis
|
|
Hm-12 (oud) (1406)
|
8 nieuwe penningen uit het goed van Daniel
|
Deze cijnzen vormde - gezien de omschrijving en de bedragen -
eerder mogelijk één cijns die al vóór 1406 verdeeld werd. Ook
later rustten deze cijnzen nog op hetzelfde gebied.
-
Hm-6.1 (oud)
ging over naar Hm-22 (nieuw) en Hm-103 (nieuw)
-
Hm-6.2 (oud)
ging over naar Hm-103 (nieuw)
-
Hm-12 (oud)
ging over naar Hm-22 (nieuw) en Hm-51 (nieuw)
Hm-22 (nieuw) en Hm-51 (nieuw) rustten in de zeventiende allebei
op perceel Kempkens 3, nr. 4a, en Hm-103 (nieuw) ruste in de
zeventiende eeuw op Heiligt, nr. 22. In deze reconstructie gaan
we er van uit dat deze cijnzen oorspronkelijk
op het gebied Kempens 3, nrs. 3, 4, 10 en 12
rustten.
|
Cijns nummer in de vijftiende eeuw |
Beschrijving in 1406
|
|
Hm-14 (oud) |
1 nieuwe penning uit het erfgoed van Hilla van de Lake
|
|
Hm-15 (oud)
|
6 nieuwe penningen uit het goed van Theodoricus Wulvers,
eerder van Arnoldus Loyens |
|
Hm-16 (oud)
|
8 nieuwe penningen uit het erfgoed van wijlen de
kinderen van Joannes Donkers
|
Ook van bovenstaande drie cijnzen nemen we aan dat die op dit
gebied rustten.
-
Hm-14 (oud)
ging over naar Hm-22 (nieuw)
-
Hm-15 (oud)
ging over naar Hm-48 (nieuw)
-
Hm-16 (oud)
ging over naar Hm-36 (nieuw) en Hm-51 (nieuw)
Hm-22 (nieuw), Hm-48 (nieuw) en Hm-51 (nieuw) rustten in de
zeventiende alle drie op perceel Kempkens 3, nr. 4a. Hm-36 (nieuw)
rustte op Kempkens 3, nrs. 12 en Heiligt nr. 16 en 35.
Dan is er nog Hm-13 (oud).
Deze cijns van 3 nieuwe obolen (of 1 ½ nieuwe penning) werd
tussen 1406 en 1421 verdeeld. Een deel rustte in de zeventiende
eeuw op Hm-22 (nieuw) en een ander deel op Wielrot, nr. 7. In
deze reconstructie nemen we aan dat Hm-13 (oud) oorspronkelijk
helemaal op het perceel op Wielrot 7 rustte.
In
totaal lokaliseren we cijnzen ter waarde van 31 nieuwe penningen
op het gebied Kempens 3, nrs. 3, 4, 10 en 12. Omgerekend volgens
de gebruikelijke norm was het in 1190-1314 uitgegeven oppervlak
2 bunder, 4 lopens en 33 roeden groot. De oudst bekende
cijnsbetalers van de hiervoor besproken cijnzen zijn:
|
Cijnsbetalers:
|
Transactie en datum: |
|
Hm-6.1 (oud) (1406):
4 nieuwe penningen uit het goed van Danielis
|
|
Daniel
|
Vermeld voor 1406 |
|
De kinderen van Danieles Johannes, zoon van Danieles
|
Vermeld in 1406 |
|
Ancelinus, zoon van Denekinus, zoon van Nesen
|
Verwerving in 1407 |
|
De weduwe van Ancelinus, zoon van Denekinus, zoon van
Nesen, met haar kinderen Johannes, Aleydis en Katharina
|
Vererving in 1407-1421, vermeld in 1421 |
|
Johannes, zoon van Ancelinus Denekinus Nesen
|
Verwerving in 1421-1447 |
|
In 1426 wordt de cijns verdeeld.
|
|
|
Hm-6.1.1 (oud):
2 nieuwe penningen
|
Hm-22 (nieuw) |
|
Everardus, zoon van Petrus van Stocvenne
|
Verwerving in 1426, vermeld in 1447 |
|
Mathias, zoon van Everardus Petreus van Stocvenne
|
Verwerving in 1447-1465 |
|
Aleydis, weduwe van Mathias Stocven
|
Vermeld in 1507 |
|
De 3 kinderen van Aleydis, dochter van Mathias Stocven
|
Vererving ná 1507 |
|
Johannes, zoon van Wilhelmus Godefridus
|
Verwerving ná 1507 |
|
Hm-6.1.2 (oud):
2 nieuwe penningen
|
Hm-103 (nieuw) |
|
Johannes, zoon van Ancelinus Denekinus Nesen
|
Vermeld in 1426 |
|
Johannes, zoon van Ancelius Wevers (Textoris)
|
Verwerving in 1437 |
|
Zie verder bij Hm-6.2
|
|
|
Hm-6.2 (oud) (1406):
4 nieuwe penningen uit het erfgoed van Oesschen en van
zijn kinderen, eerder van Denekinus, zoon van Johannes
Danielis
|
|
Henricus, zoon van Henricus Beskens
|
Vermeld in 1406 en 1421 |
|
Johannes, zoon van Ancelius Wevers (Textoris)
|
Verwerving in 1437 |
|
Hm-6.2 (oud) en Hm-6.1.2 (oud)
|
Hm-103 (nieuw) |
|
Johannes, zoon van Ancelius Wevers (Textoris)
|
Verwerving in 1437, vermeld in 1465 |
|
Ancelius, zoon van Johannes, zoon van Ancelius Wevers
(Textoris)
|
Verwerving in 1465-1499 |
|
Johannes, zoon van Wilhelmus Godefridus
|
Verwerving in 1465-1499 |
|
Johanna, weduwe van Johannes Ancelius en haar dochter
Beatrix
|
Vermeld in 1507 |
|
Cijnsbetalers:
|
Transactie en datum: |
|
Hm-12 (oud) (1406):
8 nieuwe penningen uit het goed van Daniel
|
|
Daniel
|
Vermeld voor 1406 |
|
Woltherus, zoon van Wilhelmus van Ricoutsvoert
|
Vermeld in 1406 |
|
In 1410 wordt de cijns in 2 delen gesplitst.
|
|
|
Hm-12.1 (oud):
4 nieuwe penningen
|
Hm-22 (nieuw) |
|
De weduwe en kinderen van Wilhelmus Beskens
|
Verwerving in 1410, vermeld in 1421 |
|
Arnoldus Beskens, zoon van wilhelmus Beskens
|
Verwerving in 1421-1428 |
|
Everardus, zoon van Petrus van Stocven
|
Verwerving in 1421-1447, vermeld in 1447 |
|
Mathias, zoon van Everardus, zoon van Petrus van Stocven
|
Verwerving in 1447-1465 |
|
Aleydis, weduwe van Mathias Stocven en haar 2 kinderen
|
Vermeld in 1507 |
|
De 3 kinderen van Aleydis, dochter van Mathias Stocven
|
Vererving ná 1507 |
|
Johannes, zoon van Wilhelmus Godefridus
|
Verwerving ná 1507 |
|
Hm-12.2 (oud):
4 nieuwe penningen
|
Hm-51 (nieuw)
|
|
Egidius, zoon van Arnoldus Nesen
|
Verwerving in 1410, vermeld in 1421 |
|
De weduwe van Egidius, zoon van Arnoldus Nesen, met haar
7 kinderen
|
Vererving in 1447-1465 |
|
Johannes, zoon van Egidius Bathen
|
Verwerving in 1447-1465, vermeld in 1465 |
|
De weduwe van Johannes, zoon van Egidius Bathen, met
haar 9 kinderen
|
Vererving in 1465-1498 |
|
Elisabeth, weduwe van Gerardus die Vriese (Frisonis),
zoon van wijlen Egidius Bathen
|
Vermeld in 1507 |
|
De weduwe van Johannes, zoon van Egidius Bathen, met
haar 6 kinderen
|
Vererving ná 1507 |
|
Joannes en Ermgardis, kinderen van Johannes, zoon van
Egidius Bathen
|
Verwerving ná 1507 |
|
De weduwe van Jacob, zoon van Johannes Egidius Baten en
haar 3 kinderen
|
Verwerving ná 1507 |
|
Cijnsbetalers:
|
Transactie en datum: |
|
Hm-13 (oud):
3 nieuwe obolen uit het erfgoed van de kinderen van
Johannes Roetars
|
|
De kinderen van Johannes Roetars
|
Vermeld vóór 1406 |
|
Elisabeth en Mechteldis, kinderen van Johannes van
Gerwen
|
Vermeld in 1406 |
|
Elisabeth, dochter van Johannes van Gerwen
|
Vererving 1406-1421 |
|
De cijns wordt tussen 1406 en 1421 verdeeld.
|
|
|
Hm-13.1:
3 nieuwe oort
|
Hm-101 (nieuw) |
|
Elisabeth, dochter van Johannes van Gerwen
|
Vererving 1406-1421, vermeld in 1421 |
|
Nycolaus, zoon van Mathias Stippelmans van Helmont
|
Verwerving in 1421-1447 |
|
Henricus, zoon van Joannes Wolterus |
Verwerving in 1447-1465, vermeld in 1465 |
|
Daniel, zoon van wijlen Danielis, zoon van Wilhelmus
Aelbertus |
Verwerving in 1465-1498 |
|
Joannes, zoon van Wilehlmus van de Moest |
Verwerving in 1465-1498 |
|
Johannes, zoon van Henricus van Ham |
Verwerving in 1465-1498, vermeld in 1507 |
|
Hm-13.2:
3 nieuwe oort
|
Hm-22 (nieuw) |
|
De weduwe en kinderen van Wilhelmus Beskens
|
Vererving 1406-1421, vermeld in 1421 |
|
Arnoldus Beskens, zoon van Wilhelmus Beskens
|
Verwerving in 1428 |
|
Everardus, zoon van Petrus van Stocven
|
Verwerving in 1421-1447, vermeld in 1447 |
|
Mathias, zoon van Everardus, zoon van Petrus van Stocven
|
Verwerving in 1447-1465 |
|
Aleydis, weduwe van Mathias Stocven, met haar 2 kinderen
|
Vererving in 1465-1507, vermeld in 1507 |
|
Bela, dochter van Mathias Stocven
|
Verwerving na 1507 |
|
De 3 kinderen van Aleydis, dochter van Mathias Stocven
|
Verwerving na 1507 |
|
Johannes, zoon van Wilhelmus Godefridus
|
Verwerving na 1507 |
|
Cijnsbetalers:
|
Transactie en datum: |
|
Hm-14 (oud):
(1406): 1 nieuwe penning uit het erfgoed van Hilla van
de Lake
|
Hm-22 (nieuw) |
|
Arnoldus, natuurlijke zoon van Ghisella van Dorhout
|
Vermeld in 1406 |
|
Arnoldus, zoon van Wilhelmus Beskens
|
Verwerving in 1406-1421, vermeld in 1421 |
|
Everardus, zoon van Petrus van Stocven
|
Verwerving in 1421-1447, vermeld in 1447 |
|
Mathias, zoon van Everardus, zoon van Petrus van Stocven
|
Verwerving in 1447-1465 |
|
Aleydis, weduwe van Mathias Stocven en haar 2 kinderen
|
Vermeld in 1507 |
|
Cijnsbetalers:
|
Transactie en datum: |
|
Hm-15 (oud):
(1406):
6 nieuwe penningen uit het goed van Theodoricus Wulvers,
eerder van Arnoldus Loyens
|
Hm-48 (nieuw) |
|
Arnoldus Loyens
|
Vermeld vóór 1406 |
|
Theodoricus Wulvers
|
Vermeld vóór 1406 |
|
De weduwe van Theodoricus Wulvers
|
Vermeld in 1406 |
|
Aleidis en Arnoldus, kinderen van Theodoricus Wulvers
|
Verwerving in 1406-1421, vermeld in 1421 |
|
Roverus Mollers
|
Verwerving in 1421-1447 |
|
Elizabeth, weduwe van Roverus Mollers, en haar 2
kinderen
|
Vererving in 1421-1447, vermeld in 1447 |
|
Elizabeth, weduwe van Arnoldus, zoon van Petrus Roverus
Molners
|
Vermeld in 1507 |
|
Cijnsbetalers:
|
Transactie en datum: |
|
Hm-16 (oud):
(1406):
8 nieuwe penningen uit het erfgoed van wijlen de
kinderen van Joannes Donkers
|
|
De kinderen van Joannes Donkers
|
Vermeld vóór 1406
|
|
De 5 kinderen van Bathe, weduwe van Arnoldus Nezen
|
Vermeld in 1406 |
|
Egidius, zoon van Arnoldus Nesen
|
Verwerving in 1406-1421, vermeld in 1447 |
|
In 1454 wordt de cijns in 2 delen gesplitst.
|
|
|
Hm-16.1 (oud):
2 nieuwe penningen
|
Hm-51 (nieuw)
|
|
De weduwe van Egidius, zoon van Arnoldus Nesen, met haar
7 kinderen
|
Verwerving in 1454 |
|
Johannes, zoon van Egidius Bathen
|
Verwerving in 1447-1465, vermeld in 1465 |
|
De weduwe van Johannes, zoon van Egidius Bathen, met
haar 9 kinderen
|
Vererving in 1465-1498 |
|
Elisabeth, weduwe van Gerardus die Vriese (Frisonis),
zoon van wijlen Egidius Bathen
|
Vermeld in 1507 |
|
De weduwe van Johannes, zoon van Egidius Bathen, met
haar 6 kinderen
|
Vererving ná 1507 |
|
Joannes en Ermgardis, kinderen van Johannes, zoon van
Egidius Bathen
|
Verwerving ná 1507 |
|
De weduwe van Jacob, zoon van Johannes Egidius Baten en
haar 3 kinderen
|
Verwerving ná 1507 |
|
Hm-16.2 (oud):
6 nieuwe penningen uit het erfgoed d’ Heyloect
|
Hm-36 (nieuw)
|
|
Daniel, zoon van Egidius Bathe
|
Verwerving in 1454, vermeld in 1498 |
|
Jutta, weduwe van Daniel, zoon van Egidius Bathe, met
haar 6 kinderen
|
Vererving in 1498-1507 |
|
Arnoldus en Daniel, kinderen van Daniel, zoon van
Egidius Bathe
|
Verwerving in 1498-1507 |
|
Adrianus, zoon van Johannes Weijven
|
Verwerving ná 1507 |
Een cijns aan de hertog van Brabant.
In
1484 werd een perceel van de gemeint gekocht, belast met een
cijns aan de hertog van Brabant. De oudst bekende cijnsbetalers
zijn.
|
Cijnsbetalers:
|
Transactie en datum: |
|
Hg-79 (1484):
Van 128 ½ roeden vutfang, gelegen op Creytenborch ent
Heylicht, in 1484 gekocht van de gemeente. Belast met
een cijns aan de hertog van Brabant van 4 nieuwe
penningen (later omgerekend: 0-0-10).
|
|
Aleidis van den Horrick, weduwe van Mathias van
Stocvenne
|
Koop van de gemeente in 1481, vermeld in 1499 |
|
Gerardus, zoon van Gerardus Walravens
|
Verwerving in 1499-1524 |
|
Bela, weduwe van Gerardus, zoon van Gerardus Walravens
|
Vererving in 1499-1524 |
|
Aleidis, dochter van Gerardus, zoon van Gerardus
Walravens
|
Verwerving in 1499-1524, vermeld in 1524 |
|
Johannes, zoon van Willelmus Goyarts
|
Verwerving in 1524-1542 |
Dit is dezelfde reeks
cijnsbetalers als die van de Helmondcijnzen die later opgingen
Hm-22 (nieuw). Ook de betalers van deze cijns aan de hertog in
de zeventiende en achttiende eeuw komen overeen met die van
Hm-22 (nieuw), tot aan 1728 toen deze hertogcijns verhuisde naar
Abenhoef nr. 4. Deze hertogcijns rustte net als en Hm-22 (nieuw)
rond 1700 op Kempkens 3, 4a.
Cijnzen verhuisden nogal
eens en we nemen aan dat Hm-22 (nieuw) oorspronkelijk ergens in
het gebied Kempkens 3, nrs 3, 4, 10 en 12 thuis hoorde.
Datzelfde geldt voor deze cijns aan de hertog, zij het dat dit
een jongere uitgifte is, waardoor de kans op verhuizing van de
cijns wat lager is.
Rond 1540 lijkt dit gebied in 2
delen gesplitst. perceel nrs. 4, 10 en 12 waren toen in handen
van Jaannes Willem Goerts, en perceel nr. 3 van Joannes Meeus
Coppens. De uitgifte van 1484 belast met cijns Hg-79 aan de
hertog van Brabant zal dus waarschijnlijk ergens in het gebied
van perceel nrs. 4, 10 en 12 gesitueerd moeten worden, en niet
betrekking hebben op perceel nr. 3.
De besschrijving van deze cijns in
1646 herhaalt eerst de beschrijving bij de uitgifte in 1481: "vuyt
een stuck ackerlants, genoempt ‘t lant int Heylicht, groot 128 ½
roeden, gelegen in de parcohie Vechel op Creytenborch", en geeft
daarna de belendende percelen:
- e.z.
en e.e.: Rutger Jacobs
- a.z.:
zijn eigen erf
- a.e.:
die gemeynte
Rutger Jacobs bezat perceel nr. 12. In deze reconstructie nemen we aan dat deze uitgifte
oorspronkelijk een deel van perceel nr. 10 was.
|