Hoge Akker op de Hei - toelichting op de uitgiften

1.

Perceel 2 is een klein perceeltje van 3 roeden. We hebben deze uitgifte niet teruggevonden in de archieven. Omdat het huis tussen 1776 en 1781 gebouwd is, nemen we aan dat dit perceeltje in dezelfde periode van de gemene gronden in gebruik genomen is.

 

2.

Het meest zuidelijk deel van perceel nr. 17 is waarschijnlijk in de periode 1800-1832 van de gemne gronden in gebruik genomen. Ook deze uitgifte is niet teeruggevonden in de archieven.

 

3.

Vanaf rond 1190 moesten mensen die een perceel van de gemene grond voor eigen gebruik kochten daarvoor een jaarlijkse cijns betalen aan de landsheer. Aanvankelijk was dat de graaf van Gelre, die in 1231 opgevolgd werd door de hertog van Brabant. In 1314 gaf de hertog het grootste deel van zijn Peellandse cijnzen over aan de heer van Helmond. Cijnzen die betaald werden voor uitgiften ná 1314 inde de hertog weer zelf. Cijnzen aan de heer van Helmond werden dus betaald voor percelen die in de periode van ongeveer 1190 tot 1314 van de gemene gronden verkocht zijn.

 

Hierbij moeten we in gedachten houden dat bij transporten een cijns kon verhuizen naar een ander perceel. Omdat de boeren hun meeste grond kort bij huis hadden liggen, verhuisden cijnzen in de regel niet ver.

 

Op perceel nrs. 18 en 19 rustte in 1725 een cijns van 0-1-8 aan de heer van Helmond. In de administratie van de heer van Helmond vanaf de zestiende heeft deze cijns nummer Hm-162 (nieuw). Deze cijns komt voort uit cijns Hm-237 (oude nummers in de vijftiende eeuw). Deze cijns werd in de vijftiende eeuw in verschillende delen gesplitst, waarvan een deel Hm-162 (nieuw) er een was.

 

In deze reconstructie gaan we er van uit dat de cijns oorspronkelijk niet op de Hoge Akker op de Hei rustte, omdat het de enige cijns aan Helmond of de hertog in dit gebied is. Het is daarom aannemelijk dat het hele gebied al voor 1190 in particuliere handen was (afgezien van enkele uitgiften uit de achttiende eeuw bij percelen nrs. 1, 2 en 3 en het zuidelijkste puntje van perceel nr. 17). Omdat niet duidelijk wanneer de cijns precies naar perceel nr. 18 en 19 verhuisd is (maar in elk geval wel vóór 1735) vermelden we de gegevens uit de cijnsboeken na rond 1600 hier apart.


 

Cijnsbetalers:

 

Transactie en datum:

Hm-162 (nieuw) (1599-1642):

 

Vuyt huijs ende hoff aen de Bredelaersce Heyde, neffen erffenisse Jenneken Gelis Jacops, streckende opte gemeijnte

Lasten:

-          een cijns aan de heer van Helmond van 9  nieuwe penningen, omgerekend: 0-1-8

 

Hoge Akker op de Hei nr.s 18 en 19

Al voor 1599 is Hm-162 in twee delen gesplitst.

 

 

Hm-162.1 (nieuw): 4 ½ nieuwe penningen, omgerekend 0-0-12

 

 

Lonis Gerlincx van Helmont met een kind

 

Vermeld in 1599-1642

Drie kinderen van Lonis Gerlincx van Helmont

 

Vererving in 1599-1642

De 2 kinderen van Ruth Corneliss op Vorstenbosch, verwekt bij Peercke, dochter van Lunis Gerlincx

 

Verwerving in 1642-1714

“Jan Putten in den Oijvarsnest heeft het”

 

Bijschrift in 1642-1714

In 1735 blijkt dat het bedrag van Hm-162.1 (nieuw) opgeteld is bij het bnedrag van Hm-162.2 (nieuw).

 

 

Hm-162.2 (nieuw): 4 ½ nieuwe penningen, omgerekend 0-0-12

 

 

Gijsbert, zoon van Perken Jut Gijsberts

 

Vermeld in 1599-1642

Anneken, weduwe van Gijsbert Peters, met haar 2 kinderen

 

Vererving in 1599-1642, vermeld in 1642

Nicolaes Jan Claess Koop in 1642-1714

 

 

Willem Simons, weduwnaar van Arike, dochter van Lunis Gerlincx, met zijn 3 kinderen

 

Koop in 1642-1714

Art Handrick Lamberts

 

Koop in 1642-1714

De weduwe van Art Hendrick Lamberts met haar 4 kinderen

 

Vererving in 1642-1714, vermeld in 1714

De drie kinderen van Art Hendrick Lamberts

 

Vererving in 1714-1719

Marie, minderjarige dochter van Willem Arts te Geffen

 

Deling in 1719

Peter Claessen van Vorstenbos

 

Koop te Veghel op 3-5-1735

De weduwe van Peter Claessen van Vorstenbos met haar 4 kinderen

 

Vererving in 1735-1763

De 3 kinderen van Peter Claessen van Vorstenbos

 

Vererving in 1735-1763

Erke Peter Claessen

 

Deling op 31-12-1763

Michael en Peternel Bloemers, kinderen van Erke Peter Claessen

 

Verwerving in 1763-1783

 

 

 

4.

Op perceel nr. 3 rustte eertijds waarschijnlijk een cijns aan de heer van Helmond, waarvan we veronderstellen dat die oorspronkelijk hier thuis hoort. Het cijnsbedrag is 3 nieuwe schellingen. Omgerekend volgens de gebruikelijke norm was het in 1190-1314 uitgegeven eprceel 3 bunder groot. De gegevens uit de cijnsregisters zijn als volgt:

 

 

Cijnsbetalers:

 

Transactie en datum:

Hm-234  (oud) (1406): 3 nieuwe schellingen uit Bredelaer

 

Arnoldus, genaamd de Vries (Friso), zoon van Gerardus de Vriese (Frisonis) Graets

 

Vermeld in 1406 en 1421

Henricus, zoon van Wilhelmus Danielis

 

Verwerving in 1421-1447

Wautgherus, zoon van Henricus van de Bredelair

 

Verwerving in 1421-1447, vermeld in 1447

De kinderen en kleinkinderen van Wautgerus, zoon van Henricus van de Bredelaer:

-          De 2 kinderen van Wilhelmus, zoon van Wautgerus Henricus van de Bredelaer

-          De 3 kinderen van Johannes, zoon van Wautgerus Henricus van de Bredelaer

-          De weduwe van Symonis, zoon van Wautgerus Henricus van de Bredelaer, met haar 5 kinderen

-          Henrica, weduwe van Petrus, zoon van Wautgerus Henricus van de Bredelaer, met haar 8 kinderen

 

Vermeld in 1507

 

Lutgardis, dochter van Lambertus Nicholaus, en Johanna, dochter van  Johannes Wautgerus

 

Verwerving ná 1507

Johannes, zoon van Petrus Wautgeruss van de Bredelaer

 

Verwerving ná 1507

 

 

De cijnsbetalers in de zeventiende en achttiende eeuw waren:

 

 

Cijnsbetalers:

 

Transactie en datum:

Hm-160 (nieuw) (1599): Vytten Bredelaer

Lasten:

-          een cijns aan de heer van Helmond van 6 nieuwe schellingen min 2/3 oort en 3 nieuwe schellingen, omgerekend: 0-6-8

 

Lyntien, dochter van Jasper Jan Peters van Bredelaer

 

Vermeld in 1599-1642

Jan Arts van Bredelaer, weduwnnaar van Lyntien, dochter van Jasper Jan Peters van Bredelaer

 

Vererving in 1599-1642, vermeld in 1642

Henrick en Anneken, kinderen van Jan Arts van Bredelaer

 

Vererving in 1642-1714

De cijns wordt tussen 1642 en 1714 in twee delen verdeeld.

 

 

Hm-160.1

 

 

Henrick, zoon van Jan Arts van Bredelaer

 

Vererving in 1642-1714

Maria, dochter van Hendrick Jan Arts

 

Verwerving in 1642-1714

Lambert Tijssen met zijn 2 kinderen

 

Vererving in 1720

Hm-160.2

 

 

Anneken, dochter van Jan Arts van Bredelaer

 

Vererving in 1642-1714

Lambert Tijssen tot Vecghel bij Vorstenbos 

 

Koop in 1642-1714

Hm-160.1 + Hm-160.2

 

 

Marie, dochter van Lambert Tijssen

 

Verwerving in 1720

Lambert Jan Corsten

 

Vererving in 1737

 

Kaart van Veghel     Hoge Akker op de Hei