Reconstructie van Veghel

Eerdse Bergen - toelichting op de uitgiften

Zie de toelichting bij Willebrordushoek voor enkele algemene overwegingen bij de reconstructie.

Zie de toelichting bij Bovenrooi voor de uitgiften in de periode 1190-1314.

3.
Op perceel nrs. 16 en 17 rustte eertijds een balkcijns. Balkcijnzen ontstonden door de omslag van twee cijnzen voor de gemeint ontstaan in de dertiende eeuw en in 1310. Hier stond in 1310 dus al een huis (of twee huizen) met rechten in de Veghelse gemeint.

Bij de Coeveringse molen lag een perceel van ongeveer 1 bunder aan alle kanten onmgeven door heide. Deze uitgifte is niet teruggevonden in de cijnsboken van Veghel en Sint-Oedenrode of de Vechelse archieven. Het perceel staat getekend op een beschadigde Veghelse tiendkaart van rond 1900.

Het perceel is blauw gearceerd, dat betekent dat de tienden in Sint-Oedenrode afgedragen werden en dat het perceel tot de oude tienden hoorde. De nieuwe tienden werden geheven uit percelen die pas na rond 1650 aan particulieren verkocht werden.

Aan de bovenkant van de tekening staat de grens tussen Veghel en Sint-Oedenrode als een golvende blauwe lijn getekend. Onmiddellijk rechts van de lijn liggen percelen die in 1541 en wat later van de gemeint verkocht waren. Deze tiendklamp is niet blauw gearceerd.

Uit de situatie te Krijtenburg werd geconcludeerd dat er al voor 1484 een afspraak gemaakt werd tussen Veghel en Sint-Oedenrode over uit welk perceel waar tienden betaald werden. Dit verklaart waarom de percelen te Eerde die pas in 1541 aan partuclieren verkocht werden geen tienden te Sint-Oedenrode betaald werden.

Tevens kunnen we dan concluderen dat het perceel bij de Coeverings molen al rond 1484 in particuliere handen was. We dateren de uitgifte van dit perceel met het nodige voorbehoud op de vijftiende eeuw.

Dit perceel wordt genoemd in 1597, R32, fol. 30, (jan-febr 1597): Huybert Willems en Mathys Daniels verklaren dat voor hen verschenen is Jan Aelaerts, 'vorster tot Vechel', oud omtrent 62 jaren. Hij verklaart 'dat hij eertyts heeft gehangen een heytcamp d'welck Jan van Heessel, scouteth van Vechel ende van Erp allen man heeft, den bieder synde, gemeynt, ende hem den coep gegeven'.

Willem Hanrick Dierckx, oud ontrent 46 jaren, verklaart dat 'tgheen voorscreven staet waerechtich te syn, ende noch van verder kennisse te hebben te weten dat Jan van Heessel, die erffenisse voirscreven oick betaelt soude hebben, ende overmits synder afflivicheyt ende secretaris wesende ettelicken jaeren ongevest is blyven staen'.

Merten Meeus Janssen, Jan Danels ende Eijmert Willems, 'als borgemeesters der heerlycheyt van Vechel', hebben opgedragen en overgegeven aan Jenneken weduwe van wylen Jan van Heessel voirscreven met haar kinderen 'den selven heytcamp voorscreven', gelegen in de parochie van Vechel ter plaetsen genoempt die Coeveringhe
- e.z.: aen die Coeverincxe moelen, soe verre als den Vechelse gront aldaer ryckt

- a.z. en e.e.: van den wal van den voorscreven camp aen de gemeynte van Schyndel

- a.e.: aen eenen wal genoempt mynheer van Keerberghens wal

5.
In 1380-1392 werden in Eerde 2 lopens uitgegeven (Hg-47). In 1449 werd een bunder uitgegeven. Beide cijnzen waren vanaf rond 1500 in één hand. In de achttiende eeuw rustten deze cijnzen op Eerdse Bergen nrs. 16 en 17. We nemen aan dat een deel van deze percelen de oorspronkelijk uitgegeven percelen zijn., Ook Hg-46 (1 lopens, uitgegeven in 1380-1392) plaatsen we hier. De gegevens uit de cijnsregisters zijn:

Cijnsbetalers:

Transactie en datum:

Hg-46 (1380-1392): Van vytfang gelegen bij zijn goed in Eerde, uitgegeven in 1380-1392

Lasten:

- een cijns aan de hertog van Brabant van 1 oude penning, later omgerekend: 0-0-4

Rudolphus Ronc, alias Rudolphus, zoon van Andreas

Koop van de gemeente in 1380-1392

Johannes, zoon van Henricus van de Ryt van Myerle

Verwerving in 1392-1418, vermeld in 1418

De 3 kinderen van Johannes, zoon van Henricus van de Ryt van Myerle

Vererving in 1418-1448, vermeld in 1450

Johannes, zoon van Johannes Aelbrechts

Verwerving in 1450-1499

Mechteldis, dochter van Johannes Aelbrechts

Verwerving in 1450-1499

Henricus, zoon van wijlen Gerardus Aelbrechts

Verwerving in 1450-1499

Heylwigis, weduwe van Henricus, zoon van wijlen Gerardus Aelbrechts

Vererving in 1450-1499, vermeld in 1499

Petrus, zoon van Roverus Petrus, weduwnaar van Aleidis, docter van Henricus, zoon van wijlen Gerardus Aelbrechts

Verwerving in 1499-1524, vermeld in 1524

Gerardus, zoon van Johannes Walravens

Verwerving in 1524-1542

Conigondis, (later Quentken genoemd en nog later Trientken), weduwe van Geraert Jan Walravens, met haar 3 kinderen

Vermeld in 1578

Hierna is deze cijns niet meer betaald

Cijnsbetalers:

Transactie en datum:

Hg-47 (1380-1392): Van vuytfang gelegen in Eerde bij zijn goed, uitgegeven in 1380-1392

Lasten:

- een cijns aan de hertog van Brabant van 2 oude penningen

Theodoricus, zoon van Heymericus

Koop van de gemeente in 1380-1392

Elisabeth, dochter van Geymericus van Bovenrode

Verwerving in 1392-1418

Arnoldus, zoon van Rycaldus van der Stappen

Verwerving in 1392-1418, vermeld in 1418

Gerardus, zoon van Arnoldus, zoon van Rycaldus van der Stappen

Verwerving in 1418-1443

Godefridus, zoon van Rutgerus

Verwerving in 1418-1443, vermeld in 1448

Katharina, weduwe van Godefridus, zoon van Rutgerus

Vererving in 1448-1450, vermeld in 1450

De 4 kinderen van Godefridus, zoon van Rutgerus

Vererving in 1450-1499

Johannes, zoon van Godefridus, zoon van Rutgerus

Verwerving in 1450-1499

Petrus van Nedervenne

Verwerving in 1450-1499, vermeld in 1499

Hg-58 (1449): Van een bunder vutfang gelegen aen Boevenroede, uitgegheven in 1449

- e.z.: zelf

- voorts: de gemeint

Lasten:

- een cijns aan de hertog van Brabant van 12 nieuwe penningen

Henricus Belensoen

Koop van de gemeente in 1449, vermeld in 1450

De 4 kinderen van Henricus Belensoen

Vererving in 1450-1499

Henricus, zoon van Henricus Belensoen

Verwerving in 1450-1499

Petrus van Nedervenne

Verwerving in 1450-1499, vermeld in 1499

Hg-47 + Hg-58 (1646): Vuyt huys, hoff en aangelegen erfenis, groot ontrent 9 lopens en 34 roeden, gelegen onder Veghel aent Eerde

- e.z.: de kinderen van Evert opten Lochtenborch

- e.e.: de Smitscamp

- a.e.: de straat

Lasten:

- een cijns aan de domeinen van 2 oude penningen en 12 nieuwe penningen, samen omgerekend: 0-2-5

Henricus Cnode van Vechel

Verwerving in 1499-1524

Katharina, weduwe van Henricus Cnode van Vechel, met haar 3 kinderen

Vererving in 1499-1524, vermeld in 1524

Katharina, dochter van Henricus Cnoden

Verwerving in 1524-1542

Godefridus, zoon van Vreynskinus van der Schoer

Verwerving in 1524-1542

Rychalt Rutgerss

Vermeld in 1646

De 2 kinderen en 1 kleinkind van Rychalt Rutgerss

Vererving in 1646-1715

Nicolaes van de Sande

Koop in 1646-1715

Marian, weduwe van Nicolaes van de Sande

Vererving in 1646-1715, vermeld in 1715

In 1380-1392 werd 4 lopens uitgegeven, gelegen aan Bovenrode (Hg-33). We nemen aan dat deze cijns oorspronkelijk op Eerdse Bergen nrs. 12 en 13 rustte. Voor de gegevens uit de cijnsregisters, zie de toelichting bij Willebrordushoek.

Kaart van Veghel Eerdse Bergen