Ant Vervoort: “Ik mocht nergens naar toe, ook niet naar Soffelt kermis. Ik was wel bij de KVO en de missienaaikring, maar ging nooit mee op reis. Ons moeder kon niet fietsen, die bleef altijd thuis, en daar was ik toen ook tevreden mee.” Op mijn vraag of er ooit jongens die verkering zochten met haar kwamen buurten, zwijgt Antje. Dit lijkt nog een teer punt.

Ant is altijd thuis blijven werken. Vooral in het huishouden en wat boerenwerk, zoals de zog en de hennen voeren, en hooi binnen halen. Dat was heet en stoffig werk. Een keer zat ze op de hooibalken. Het hooi werd omhoog gestoken en zij bracht het met een gaffel naar achteren. Het hooi was veel hoger dan de leer (ladder) en ze durfde er niet meer af.

Als je op Google 'muntschat Jekschot' intikt, dan krijg je het volgende verhaal van Knippenberg: 'In 1939 ontving ik te Nijmegen mijn benoeming tot leraar klassieke talen en oude geschiedenis op het Klein Seminarie "Beekvliet" te Sint-Michielsgestel. Toen echter op 21 april 1942 Beekvliet als gijzelaarskamp door de Duitse bezetters werd gevorderd, moest de school toch doorgaan en werd ik op 20 mei van dat jaar samen met een oudere collega en alle leerlingen van de zesde klas gymnasium verplaatst naar het parochiehuis en enige leegstaande schoolgebouwen te Erp bij Veghel. Kort na onze aankomst hoorden wij in het dorp geruchten, dat in de omgeving van Erp romeinse munten zouden gevonden zijn. Na enige weken was de naam van de vinder ons bekend geworden: het was een boer uit Zijtaart, gemeente Veghel, die in april 1942 bij het trekken van een sloot op zijn braakliggend terrein in Jekschot, gemeente Sint-Oedenrode, een aardewerk potje met romeinse munten had gevonden. Het potje lag ongeveer 15 cm diep onder een veenachtige laag.

Bij ons bezoek bleek echter, dat de boer alle munten, op één na, reeds had verkocht. Maar hij had geen bezwaar tegen ons bezoek aan de vindplaats. Daar vonden we op 9 juni nog vijf romeinse munten en enige scherven van het potje, waarin de munten bewaard waren. Ook zes andere personen, aan wie de vinder enige munten had verkocht, heb ik daarna kunnen achterhalen en hun munten beschreven. Er was echter een onbekende persoon X, die 117 van de 168 munten had gekocht, maar van deze X mocht de naam niet genoemd worden. Wel had ik tijdens dat gesprek enige malen Eindhoven horen vallen en daarmee ben ik toen mijn verdere speurtocht begonnen.

Uitgaande van de veronderstelling, dat de heer X geen verstand van munten had, maar wel wilde weten wat ze bij eventuele verkoop waard waren, was hij misschien in Eindhoven op bezoek geweest bij een leraar klassieke talen of bij een antiquair. Op mijn fiets heb ik enige maanden vanuit Erp verscheidene collega's en antiquairs bezocht. Na een jaar vond ik op het zevende adres zijn naam en woonplaats. Het bezoek aan zijn adres was aanvankelijk wat grimmig, maar nadat ik beloofd had nergens zijn naam te vermelden, maar hem wel een volledige beschrijving van zijn munten te bezorgen, kreeg ik alle munten een maand in bruikleen. Kort daarna zijn de munten aan mij onbekende personen verkocht, zodat mijn lijst het enige is, wat van deze muntvondst is bewaard. (..) De muntschat uit Jekschot bevatte een fraai overzicht van de soldatenkeizers uit de eerste helft van de derde eeuw. Maar waarom de oud-soldaat of handelaar zijn geldpotje op zulk een onherbergzame plek tijdelijk heeft willen verbergen, blijft voorlopig een raadsel. Was het angst voor een dreigende invasie van germaanse Franken?'

Piet: “Met rector Van Delft, daar konde niet mee huizen. Wij gingen in de kanaal zwemmen. Dat mocht niet van hem. Hij las in de kerk op de preekstoel af, dat de ouders hun kinderen thuis moesten houden. En zwemmen in het zwembad mocht ook al niet. Nee, da waar ginne pastoor voor Seitert. Meer dan 90 % van de mensen waren tegen hem.

Pastoor Van Delft (de foto is genomen voor zijn komst naar Zijtaart).





Harry der Kinderen en Cor Spruijt, dat waren twee kameraden. Dat waren van die zatlappen. Die stonden altijd helemaal achteraan in de kerk te buurten en lieten dan de deur open staan. Van Delft is een keer van voor naar achteren gelopen om de kerkdeur dicht te doen. Hij preekte er giftig over, dat je niet mocht praten in de kerk.

Een keer stond Has Broek achter in de kerk en Harry der Kinderen stond net achter hem. Tijdens de consecratie was het heel stil. Toen kneep Harry Has Broek onverwachts aan weerskanten flink in zijn zei. “Hoooo!!!” riep Has Broek keihard van schrik door de kerk. De hele kerk stond op stelten. Ja, daar heeft Van Delft toen over gepreekt. Maar hij kon niks doen, want hij wist niet wie het gedaan had.”

Dr. Frans Govers, Corridor naar het verleden. Veghel een snijpunt in Oost-Brabant 1940-1945 (Hapert 1983) 144-146, 152-157.

In 1942 en vooral in 1943 kwam de grote stroom onderduikers als gevolg van de maatregelen van de bezetter, zoals de vervolging van de Joden en de arbeidsinzet van mannen van 18-35 jaar. In het hele land, ook in Noord-Brabant ontstonden onderduikorganisaties en hielpen mensen op eigen houtje. Harry Otten uit Erp en Gerrit Heerkens uit Mariaheide hebben veel onderduikers aan een adres geholpen en ook Arnold van den Hoogenhoff, die een boekwinkel had in Veghel. De laatste kreeg vanaf 1942 onderduikers via een joodse koerierster, Dora Matthijssen. Het eerste contact is waarschijnlijk tot stand gekomen via een boekhandel in Amsterdam. Dora was een Jodin van in de twintig, die niet onderdook, maar haar leven in de waagschaal stelde voor haar medeburgers. Van den Hoogenhoff kreeg hulp van pater Theo Verhoeven, die onderduikadressen probeerde te vinden voor Joden. Dat was moeilijk. Als er een onderduiker opgepakt werd, bleven de mensen die onderdak boden in de regel vrijuit, maar werd er een Jood gevonden, dan werd iedereen opgepakt. De eerste persoon waar Verhoeven een plaats moest zoeken was een joodse dame van in de vijftig. Lukraak klopte Verhoeven aan bij ‘Schop en Riek’. Zij namen de Jodin op, die voorzien was van een vals persoonsbewijs.

Spoedig volgden andere Joden, voorlopig alleen uit Amsterdam. Men arriveerde per trein in Veghel en ging in de boekenwinkel van Arnold van de Hoogenhoff in de Molenstraat staan neuzen. Als de winkel vrij was van klanten, kon Dora met haar onderdukker de trap op naar de zolder, waar een schuilplaats was gebouwd. Dit adres was uiterst veilig. Mevrouw van de Hoogenhoff, zelf Duitse van origine, ontving beneden in de huiskamer vaak Duitse militairen die daar koffie dronken, konden schaken en kaarten. Wie komt maar op het idee, dat boven in huis Joden huizen. De boekwinkel van Van Hoogenhoff staat uiterst links op de foto, boven de zwarte auto.

Op Zijtaart woonde het gezin Martinus van de Tillaart: vader, moeder en elf kinderen bewoonden 'Hoeve Corsica'. Ze zijn altijd bereid om mensen, die in moeilijkheden verkeerden, te helpen. Bertha van de Tillaart, later mevrouw Nieuwkamp te Zijtaart, kwam regelmatig in de winkel van Paula en Arnold van de Hoogenhoff en raakte zodoende bij het verzet betrokken. Als eerste kwam een joodse dame op Corsica met een vals persoonsbewijs op naam van Fientje Huis, oud 38 jaar en afkomstig uit Scheveningen. Bertha van de Tillaart beschrijft de lotgevallen: “Zij moest daar verhuizen, daar de Duitsers de huizen opruimden om er tankvallen te graven langs de kust. Ze was herstellende van een nieroperatie en moest naar het platteland om op krachten te komen. Wij hadden nog een voorkamer vrij, zodat zij voor een geringe vergoeding bij ons kwam wonen. Door ons kwam ze in contact met rector Van Delft hier in de parochie. Ze ging daar vaak op bezoek, naar later bleek voor godsdienstles, waarna ze door hem gedoopt werd. Van dit alles wisten wij niets, maar vermoedden wel het een en ander.”

Fientje werd op 25 januari 1943 in Zijtaart gedoopt. Arnoldus Vervoort (later missionaris) was doopgetuige. In het doopboek staat dat ze op 1 juni 1909 geboren was als Gertruda, dochter van Louis Staal en Anna Vroman, en dat ze Fientje genoemd werd. Volgens de Gestapo was haar echte achternaam Goldstein.

"In de oorlogsjaren gingen wij met de veewagen elke maandag naar Eindhoven op woensdag naar den Bosch en ‘s zaterdags naar Helmond. Vijf koeien laaien, weer of geen weer, om 5 uur ’s morgens weg. Jan van Boxmeer ging altijd mee.

In de oorlog werd kaas gemaakt, dan moet je stremsel hebben, en dat was niet zo hendig aan te komen. In Den Bosch komt Hannes van de Rijt bij mij aan, de vrijgezel, en die vroeg of ik voor hem een paar flessen stremsel mee kon brengen. We namen elke week een schaap van Hannes van de Rijt mee om te merten, daar kregen we dan een gulden voor. Hannes moest naar huis, en het stremsel was er nog niet. Dat moest ik in café De Landbouw achter in de WC gaan halen. Dat was illegaal. Toon van de Rijt leverde de stremsel. Hij zei: "Ik zal het met jouw meegeven en dan moet je het met Johan verder afrekenen." Goed. Wij, Jan van Boxmeer was erbij, gingen drie flessen stremsel halen, achter in de WC. Ik douwde twee flessen in mijn leren jas. Jan van Boxmeer douwde de derde fles onder zijn jas onder zijn arm. In de veewagen verborgen we de flessen stremsel in een zuivere hoek onder het stro. Komen we in Veghel aan. Hannes: “Hedde stremsel meegebracht.” “Ja.” “Drie flessen?” “Ja. Toon van de Rijt zei: 'Dat witte gij wel, wa ge er aan verdient, en wa ge ons moet geven.'" Nou moete gij eens raden wa hij mij gaf. Hij verdiende een tientje per fles. Je kan het Jan van Boxmeer nog vragen. ... Eén kwartje. Eerlijk waar.

’s Woendags erop stonden we in Den Bosch bij Toon van de Rijt en daar was Jan ook weer bij. “Had hij met jouw afgerekend?” “Ja, wat denk je dat hij gaf?” “Ja, verrekt, hij verdient een tientje per fles. Hij heeft misschien wel een tientje gegeven, dan had hij nog twee tientjes over.” “Hè?” Jan van Boxmeer zei: “Johan kreeg éen kwartje.” “Wa?” zei Toon, “Hij krijgt het niet meer. Afgelopen uit, hij krijgt er geen meer. Als gij het gèer hebt, dan kande gij het hebben.” “Verrekt, dat piest me wel.”  Ik had dat nooit nie gedaan, maar ik vertel het hier aan mijn klanten door en een week had ik vijf flessen nodig, de ander week vier flessen, dus ik bracht mee navenant ik nodig had. En dat ging goed. Ik kreeg het van Toon voor een gulden minder en ik verkocht het voor dezelfde prijs. Dus ik verdiende elf gulden per fles, en ik gaf aan Janne ook wat.

Dat had een tijdje goed geduurd, maar op een keer waren er in Den Bosch controleurs over de markt aan het lopen. Maar ik had al zes flessen stremsel verkocht, die moest ik mee brengen. En dat kon niet. Daar kwam ik toevallig Burgt tegen en die verkocht het ook, als je het graag had. Maar dat kostte 19 guldens per fles. Dus hij kon me wel voort helpen met zes flessen. Zes of zeven weken later komt Burgt bij ons aangereden dat ze hem gevat hadden. Via Schreuws, op Zijtaart, Adriaan van den Nieuwenhuizen, daar kreeg hij het weer van. Hij had de zes flessen van Schreuws gehad. Burgt zei: “Als ge iets hebt op te ruimen, of mensen te waarschuwen.” Een week of vier daarna kwamen de controleurs bij ons. Ik was niet thuis, ze zochten alles af, maar konden niks vinden. Daar kwam ons Jaan door de Hei aangefietst, dat ik niet naar huis moest komen, voordat de controleurs weg waren. Later naar huis. Daar vertelden ze, dat ik om 1 uur op het politiebureau moest zijn.

Ik er heen. Nog een sigaar in mijn tès gedouwd, om aan te stoken. En ik kom binnen. “Je zult wel weten waar ge voor komt,” zei de politie. “Ik snap nie wat ik moet komen doen,” zeg ik. “Ook nog praatjes maken!?”  “Ik weet nergens niks af.” “Niet? Maar je hebt toch stremsel gekocht van Van de Burgt.”  “Ik van Burgt stremsel gekocht? Ik heb van Burgt niks gekocht. … Maar nou ge over Burgt praat, nou gaat er een lichtpuntje op. We rijden de romkaar en bij ons tegenover is dat winkeltje, van Van Stiphout, en ik moest alle weken bij Burgt een pakje oplaaien voor Van Stiphouten.”  Nou moete weten, Van Stiphout, die was dood en Lamberdien van Stiphout was dement, die zat in Veghel ergens op Dorshout. Daar geloofden ze niks van. “Van de Burgt heeft gezegd dat hij bij jouw geleverd heeft.” “Ik kreeg elke week een pakje voor Van Stiphout dat ik moest afleveren.” “En wat kreeg je daarvoor?” “Een pakje sigaretten, voor de moeite.” “En wat was dat voor merk?” “Burley.” “Een rotsigaret ook,” zei ie. Ik zeg: “Ja, hij geeft wel wat weg.” Maar ik moest de cel in.

Ik ging in de cel op de verhoging zitten, mijn benen waren te kort om aan de grond te komen. Ik ging achterover zitten, de zon scheen mooi. Na een uur ging de deur open. “Nou, nou, moet dat zo,” zegt ie. “En hoe ist?” “Goewd!” “Is het nog niks veranderd?”  Ik zeg, “Bende gek, dat veranderd nooit, want dat kan niet anders. Ik heb niet ene keer een pakske, ik heb alle weken een pakske meegenomen voor Van Stiphout, voor dat vrouwke. Dat waar een ouw vrouwke, dat had een winkeltje met snoep en suiker en brood en wat er in dat pakske zat, da waar van Burgte, dat weet ik niet.” Deur dicht, hard gooide hij die dicht. Dat is drie keer zo gegaan.

Toen was het onderhand half zes. “Ik kom je eruit halen. Hoe ist?” Ik zeg: “Hetzelfde.”  Bij binnenkomst zat Baardmans er, die verrekkeling. Hij zei al meteen: "Van Stiphout is dood." Ik had ook gezien dat Burgt daar ook was geweest. Ik zeg “Burgt kan zegge wat hij wil, hij kan alleen zeggen dat ik alle week een pakske voor da vrouwke van Van Stiphout oplaaide. Hij kan niet zeggen dat ik zes flessen stremsel oplaaide. Want dat is niet waar.” Ja, ik loog. En alle klanten had ik drie weken van tevoren al gewaarschuwd. Ik zeg, “Als ze me een keer vatten, je weet nooit niet wat er gebeurt, maar ruimt alles op.” Toen moest ik uiteindelijk tekenen.“Teken hier voor, dan ben je overal af.” Ik moest tekenen dat ik zes flessen stremsel meegenomen had, dat het voor Van Stiphout was, en dat ik voor de moeite een pakje sigaretten heb gekregen. “Daar teken ik nooit voor.” “Wanneer teken je dan wel?" "Als je er in zet dat ik dat pakje voor Van Stiphout meenam.”  En dat deed hij en ik tekende.

Dat was mooie handel. Daar heb ik aardig mee verdiend. We verdienden drie gulden voor een koe. Die stremsel bracht meer op. Daar heb ik toen we trouwden nog spullen mee gekocht, een dressoir en zo.”