Het jaar 1938 kwam, van oud op nieuw hadden we in Rooi bij mijn vriendin thuis, de familie Der Kinderen, gekaart, en een zwaar schot gelost met een ouderwetse bovenlader die Mies der Kinderen bijna achterover gooide. We moesten heel dikwijls met Jaans ouders kaarten, want dat was hun enige verzet. Op zondagavond mochten we met een klein oliepitje een uur apart in een kamer zitten, waar we heel veel hebben gepraat en als afscheid mocht Jaantje ook heel even mee naar buiten als ik naar huis ging.

Op een goeie dag kwam Van Rijssel bij ons thuis om een knecht, want Mies der Kinderen werd te duur. Mijn broer Gerard was misschien goed genoeg, die woonde nu op Vernhout bij ome Hannes van de Laar en was pas verhuurd aan Cor de Leest op Zondveld. Johan was in Lieshout gebleven. Gerrit was verhuurd aan Van Lankvelt, die onder de wapenen zou moeten blijven. Ik was de enige die vrij was, en vader verhuurde me aan Van Rijssel voor maar 75 gulden voor een heel jaar en 75 cent op zondag. Het enige voordeel was dat ik dichter bij Sjaan kwam te wonen. Vader kon nooit nee zeggen en schoonpraters had hij nooit door. Rond Eindhoven kon ik meer dan 300 gulden verdienen en zondags een rijksdaalder. Maar, zo werd thuis gezgd: “Bij de stad worden de jongens te vroeg wijs, daar worden ze bedorven.” Ik was 19 jaar, had vaste verkering, eigenlijk was het tijd om een vak te leren. Boer kon en zou ik nooit worden. In de lange avonden was ik een keer per week bij Sjaan, drie keer naar de landbouwschool en twee avonden verdiende ik wat bij met het verkopen van land- en tuinbouwzaden.

“Betje Kremers, de vrouw van Has Broek, die werkte af en toe bij de pastoor, maar die kon helemaal niet met koster Rietbergen overweg. Op een keer waren ze in de kerk voor het altaar aan het bekvechten. Het gonk er op, dat wist heel Zijtaart. De koster was ook een beetje een aparte. Die kwam ook niet uit Zijtaart, die kwam uit Lobith of zo.” Op de foto van links naar rechts: pastoorsmeid Marie, koster Rietbergen en Betje Kremers.

 

Graard van Eert reed vanaf 1938 de ‘romkaar’ (ophalen van melkbussen bij de boeren met paard en wagen). Een neef van hem, ‘Graard van Dorusome’, een zoon van Dorus van Sleeuwen reed toen de romkaar en Graard wilde die voor de helft mee gaan rijden. Zijn neef was niet accoord, maar gaf uiteindelijk toe onder druk van Bierens, de directeur van de melkfabriek. Elke vrijdag brachten de rijders van de romkaar het geld naar de boeren. Dan kregen ze vaak een fooi, en Graard van Dorusome wilde dat niet afgeven. Na veel praten mocht Graard van Eert zelf de boeren uitbetalen. Hij heeft de romkaar gereden tot 1959.

De romkaar werd elk jaar aanbesteed bij de melkfabriek in Veghel. Veel Zijtaartse boerenzonen hebben in de loop der jaren de romkaar gereden, een van Boomkes, Harry van Eindhoven, Graard van Sleeuwen, Bertje van Sleeuwen, Hannes van Zutphen, Ties van Zutphen, Jan van de Hurk, Jan van Bakel en nog meer. Zijtaart was voor de romkaar verdeeld in vier wijken:

-         Soffelt, voorbij de bocht bij het pakhuis tot aan de Heihoef.

-         Soffelt, nu de weg Krijtenburg, met de huizen aan de huidige Zondveldstraat van het pakhuis tot aan Johan van Nunen.

-         Leinserondweg met de huizen van de Doornhoek

-         De Biezen, dat was ‘de kleinste kaar’

Graard van Eert had een nieuwe romkaar laten maken door Toon Munsters. Hij had niks en de Boerenleenbank heeft er een week over moeten vergaderen om hem al dan niet een lening van 2.000 gulden voor die wagen te geven. Graard: “Toon Munsters ging er toen groot op dat hij zo’n kar kon maken. Er zat een zwaar onderstel onder. Ik heb die kaar lang gehad.”

Graard legde een schot over de eerste laag romkannen en dan kon er nog een tweede laag boven op. De boeren hadden van de melkfabriek grote 40 liter romkannen voor op maandag gekregen. Graard: “Ik was mar een klein mènneke, mar ik kreeg ze er toch op.”

De burgemeester deelde de raad mee dat er na een vergadering met belanghebbenden zich 96 personen aangemeld hebben voor aansluiting op het electrisch net, dat is ongeveer de helft van de aansluitbare percelen. Verder was er een verzoek binnengekomen van 35 bewoners van Zondveld, die ook graag op het electrisch net aangesloten willen worden. B&W willen nog eens gaan onderhandelen met de P.N.E.M. en ondertussen mensen de kans te geven zich alsnog op te geven. De burgemeester lichtte toe dat de kosten voor drie-kwart door de baatbelasting kunnen worden gedekt, de gemeente betaalt de rest.

Raadslid Van Lieshout dacht dat sommige mensen afwachten, omdat ze niet precies weten waar ze aan toe zijn. Hij vond dat de gemeenteraad eerst een duidelijk standpunt in moet nemen. Hij zei dat veel mensen niet aansluiten vanwege de hoge baatbelasting. Misschien gaan mensen wel hun eigen stroom opwekken. Vanwege het verzoek van Zondveld moet de zaak opnieuw bekeken worden.

Het Zijtaartse gemeenteraadslid Adrianus Jzn van de Ven voelde weinig voor een baatbelasting alleen voor de nieuw aansluitbare percelen. Het zou beter te zijn de kosten over alle aangesloten en nog aansluitbare percelen te verdelen. Wethouder De Folter zei dat de kerkdorpen altijd verliezen hebben opgeleverd vanwege het grote stroomverlies en het lage stroomverbruik. De kom moest het altijd goedmaken. Van de Ven betoogde dat de kerkdorpen ook het verlies van vroegere jaren hebben gedragen. “Nee,” zei De Folter, “de verliezen zijn afgeschreven tegen de winsten van latere jaren.” Hij vond dat alleen de direct belanghebbenden – dus de boeren in de kerkdorpen – de baatbelasting moeten betalen.

Raadslid Bongaerts was van mening dat de verliezen niet aan de mensen van Zijtaart, Eerde en Maria-Heide geweten moeten worden, dat lag aan de exploitatieopzet. Hij zag wel wat in een algemene baatbelasting, omdat de verlichting een algemeen gemeentebelang betreft. Het motief dat de ene wijk voor de andere op moet draaien vond hij niet zo zwaar wegen. Een andere keer werkt het weer de andere kant op, zoals met de opbrengst van f 1.800 subsidie voor de veehouderij. De raad keurde goed dat B&W het verzoek van Zondveld doorstuurt naar de P.N.E.M. en om een nieuw plan vragen.

Raadslid Adrianus Jzn van de Ven Jzn vroeg in de raadsvergadering van 6 mei 1938 om tijdens het maken van een brug over de loop bij de zandweg naar Zijtaart ter plaatse een noodbrugje te laten maken ten grieve van de omwonende boeren voor de melklevering. Op 27 juni informeerde hij naar de stand van zaken van de werkzaamheden aan ‘den Zondveldschen loop’. Verder informeerde Adrianus van de Ven op 6 mei 1938 naar de aankoop van een nieuwe brandspuit.

De herdenking van het veertig-jarig ambtsjubileum van koningin Wilhelmina op 6 september 1938 is achter de rug. De burgemeester sprak in de raad een passelijk woordje en zei onder andere “dat wij gelukkig de bange dagen van mobilisatie- en oorlogsgeruchten ook weer achter de rug hebben.” Hij bedankte het personeel van de secretarie dat onder leiding van de gemeentesecretaris de mobilisatiebescheiden keurig in orde had, waardoor alles een vlot verloop had, en verder voor de verrichtte onafgebroken diensten dag en nacht in die dagen.

Het raadslid Van Doorn merkte op dat er in Veghel maar een sober feestprogramma was, dat hoofdzakelijk bestond uit kinderspelen en concerten. Hij vond het een schande dat er op 6 september in heel Veghel geen auto meer te krijgen was, omdat alles weg was naar andere plaatsen. De avondconcerten trokken weinig publiek en in de meeste café’s was maar weinig volk. Het Zijtaartse raadslid Adrianus Jzn van de Ven hoopte dat er volgend jaar in Veghel een kermis georganiseerd zal worden, zodat het volk voor elke feestviering in Veghel kan blijven.