Kroniek van het jaar 1864

GA Veghel, inv. nr. 161.		Op  8 januari 1864 verzocht Jacobus van der Heijden, 'onbezoldigd rijksveldwachter, wonend te Veghel', vergunning om 'zonsteen' (in zon gedroogde steen) te mogen maken 'op het perceeltje der gemeente gelegen in Korsika, alwaar door de ingezetenen in het algemeen leem mag worden gestoken'. Hij 'ziet daarin een middel om iets te verdienen op een tijdstip waarop anders niets kan worden verdiend.'
BHIC, PB, toegangsnr. 17, inv. nr. 5906.		Franciscus van de Leest vroeg op 3 juni 1864 vergunning om op het perceel op Korsika onder Zijtaart sectie E1873 een steenfabriek (een veldoven) te mogen oprichten. Jan en Gerardus van den Bogaard maakten hiertegen bezwaar in verband met mogelijk brandgevaar. Deze bezwaren werden afgewezen, omdat de afstand tot die huizen groot genoeg geacht werd(zie schets.)
L. van de Ven in Brabants Heem (1954) 87-89.		In den "leegen tyd" van de boeren (nadat de haver was gezaaid tot aan de oogst) werden vroeger steenovens gestookt. Leemhoudende grond was daarvoor geschikt. Wanneer een boer van plan was, in den vroegen zomer een steenoven te stoken, moest heel den winter gezorgd worden voor masten mutserden, die in een zeer groot aantal gebonden moesten worden in de bosschen en voor een groote voorraad mastenkloven. Wanneer dan het steenbakken in een veldoven ging beginnen, waren acht personen noodig. De leemgrond werd door twee leemstekers uit den grond gehaald en in een leemmolen geworpen, die door een paard werd getrokken en waarin het leem werd fijn gemalen, zoodat het bewerkt kon worden. Een leemkruier bracht met een kruiwagen het leem bij de vormtafel. Een meisje wierp telkens een bol leem, waaruit dan één steen gevormd kon worden, op de vormtafel. De steenmakker sloeg dien bol leem in den steenvorm, die dan met de hand glad gestreken moest worden. Er waren vormen van één steen en vormen van vijf steenen naast elkaar. Die vormen, gevuld met natte steenen, werden door drie jongens weggenomen van de vormtafel. Om dé beurt moesten die jongens dan die gevulde vormen wegdragen en op de droogden neerleggen om te drogen. De ledige vormen moesten zij weer terugbrengen naar de vormtafel. Als er hard gewerkt werd, dan kon men zoo per dag zes a zeven duizend steenen vormen, die dan den volgenden dag in een stroohal werden ondergebracht om verder te droogen. Als er ongeveer honderdduizend steenen klaar waren, dan was dat voldoende om een steenoven in elkander te zetten.  Dan werd er feest gevierd bij den eigenaar van den steenoven. Na drie of vier weken moest dan de veldoven in elkaar worden gezet om met het stoken te kunnen beginnen. Met handenarbeid moesten die honderdduizend steenen worden opgestapeld. Dat was een groote kunst, om te bereiken, dat de steenoven goed trok en de steenen niet te hard werden gebakken. De heele buurt werd verzocht, om te komen helpen. Veertig a vijftig man was noodig, om dat werk in 1à 2 dag klaar te maken. Want om het regengevaar mocht de oven niet zo lang blijven staan. Het heele werk werd kosteloos verricht. Er werd plezier bij gemaakt en een enkel borreltje en na den middag een glasje bier was hun loon. De steenoven was als volgt ingericht: Er *werden tien stookpijpen gemaakt, elk 5 meter lang en 3 meter hoog. ledere stookpijp kon tienduizend steenen hard stoken en droeg den naam van „een mond steen". Zij werden alle tien tegen elkander gezet en de steenen er op gestapeld en de veldoven was klaar om aangestookt te worden. Acht a tien dagen waren noodig om de steenen hard te stoken met hout. Voor iedere stookpijp waren noodig 1.000 kg mastenkloven van een halven meter lang en duizend masten mutserden. De eerste vier dagen moesten twee mannen dag en nacht stoken met mastenkloven en de volgende dagen drie mannen dag en nacht met masten mutserden, die met groote moeite in de stookpijpen moesten gebracht worden en dan door den grooten trek in de stookpijpen werden voortgezogen. De stookpijpen waren achter dicht, zoodat de vlammen door de opgestapelde steenen werden gedreven en boven den steenoven ten laatste uitkwamen. De prijs der steenen was tien gulden per duizend steen. De boeren moesten dus zelf die steenen voor dien prijs nog leveren in de naburige dorpen met hunne hoogkarren over de slechte wegen, die er toen nog waren. Dit werk werd dikwijls in den vroegen morgen gedaan (om vier uur op, zoodra het licht werd), om weer thuis te zijn, als in den zomer het werk op de boerderij moest beginnen. Alles tezamen bracht het een mooien cent op, maar men had het niet voor niets.
GA Veghel, inv. nr. 22, fol. 3; inv. nr. 161.		In 1854 had de bisschop de inwoners van Zondveld, Zijtaart, Biezen en Doornhoek verteld met een kerk te wachten totdat deken Van Miert zijn kerk in Veghel gebouwd had. Die kerk was op 19 oktober 1863 ingewijd. Hierna begonnen de inwoners van de vier gehuchten met ijver voor een eigen kerk te pleiten. Op 25 oktober 1864 verzochten Gerardus van Weert en Jan van Sleeuwen, landbouwers, de gemeenteraad om met hen een gezamenlijk verzoek aan de bisschop te sturen om een kerk te Zijtaart voor de gemeenschappelijke buurten Zondveld, Biezen, Doornhoek en Zijtaart. Jan van Sleeuwen was ook al een van de ondertekenaars van het verzoekschrift uit 1854. Gerardus van Weert spande zich vanaf 1856 voor de bouw van een kerk te Zijtaart in. Enkele raadsleden betoogden dat het wenselijk was dat deze kerk er kwam. De burgemeester en andere leden merkten echter op dat dit geen taak is voor de gemeenteraad. Door enkele raadsleden werd nog gezegd dat Zondveld als standplaats voor een nieuwe kerk voorrang zou verdienen. Op voorstel van de burgemeester werd met algemene stemmen besloten te antwoorden dat aan het verzoek met het oog op de gemeentewet niet kan worden voldaan. Gezien de eerdere en latere verzoekschriften van de vier gehuchten aan de bisschop mag veilig aangenomen worden dat zij na deze weigering alléén een verzoekschrift aan de bisschop stuurden.
Gemeente Veghel BHIC toegang 7698 inv.nr. 3732 ev., Lijst van verzekerde bij de maatschappij Archimedes, polisnr. 35419		Naam: Theodorus van Asseldonk. Doornhoek (Pastoor Clercxstraat 18) Verzekerde boedel: de veldoogst en gereedschappen voor f. 1.200,- inboedel voor f.300,- Duur van de verzekering: voor 5 jaar of langer doorlopend Aanvang:  2-1-1864 Verzekerde som: samen f.1500,- Premie, per jaar te betalen: 3.78
Gemeente Veghel BHIC toegang 7698 inv.nr. 3732 ev., Lijst van verzekerde bij de maatschappij Archimedes, polisnr. 35.664		Naam: gemeente Veghel Verzekerde boedel: School en onderwijswoning te Zijtaart met nabij staande schuur (Pater Vervoortstraat 3) Duur van de verzekering: voor 5 jaar of langer doorlopend Aanvang: 25-1-1864 Verzekerde som: f.5.000,- Premie, per jaar te betalen: f.4,-
Gemeente Veghel BHIC toegang 7698 inv.nr. 3732 ev., Lijst van verzekerde bij de maatschappij Archimedes, polisnr. 35.916		Naam: Laurentius van den Oever Verzekerde boedel: Landbouwershuis van steen, gedekt met stro en pannen. Een schuur van stro op Zijtaart nr. 669 (Leinserondweg 12) Duur van de verzekering: voor 5 jaar of langer doorlopend Aanvang: 27-2-1864 Verzekerde som: geen bedrag ingevuld Premie, per jaar te betalen: f.2,75
Gemeente Veghel BHIC toegang 7698 inv.nr. 3732 ev., Lijst van verzekerde bij de maatschappij Archimedes, polisnr. 39.193		Naam: Willem van der Heijden op den Biezen Verzekerde boedel: Landbouwerswoning met schuur en stallinge annex van steen met stro en pannen gedekt.  Biezen Nr. 632 (Krijtenburg 4A) Duur van de verzekering: voor 5 jaar of langer doorlopend Aanvang: 21-11-1864 Verzekerde som: f. 1400,- Premie per jaar te betalen: f. 3,50
Gemeente Veghel BHIC toegang 7698 inv.nr. 3732 ev., Lijst van verzekerde bij de maatschappij Archimedes, polisnr 35.131		Naam: De kinderen van Geerit van Lieshout (Zijtaart) Verzekerde boedel: inboedel voor f 500, veldoogst enz. voor f 500 en een boerenhuis en schop op het Zijtaart nr. 681 (Pater Vervoortstraat A) Duur van de verzekering: 5 jaar of langer doorlopend Aanvang: 15-12-1863 Verzekerde som: f. 1.000.- Premie, per jaar te betalen f. 2,50