Foto's Huizen Kroniek

Kroniek van het jaar 1854


PA, Parochie-memoriaal Zijtaart, BA, brieven parochie Zijtaart; GA Veghel, inv. nr. 20, fol. 21 (17-01-1854); inv. nr. 151; 'Zijtaart', 2-3.   De eerste pastoor van Zijtaart, Felix Clercx, schreef in het memoriaal boek van de parochie Zijtaart: 'Na lang zwoegen waren de ouden van dagen te Seitaart er in geslaagd eene lage burgerschool in hun midden te verwerven. Dit greep plaats omtrent den jare 1810 en bragt niet weinig bij om de zeer begrijpelijke zucht naar het verlangen van een kerkgebouw te verlevendigen, hetzij dan op parochielen voet, hetzij ook blootelijk als rectoraat. Het stond nu aan het jongere geslacht, zoo uitten zich de grijsaards, “de hand aan dat werk te slaan.” De goede wil onbrak niet, doch de bewoge tijdsomstandigheden, en de bekende weerzin van de toenmaligen zoo hard beproefden Apostolischen Vikaris, dien zijne droevige ervaring en de ongunstig gestemde geest der Regering voor elke nieuwe onderneming deden terugschrikken, lieten het bij een vromen wensch blijven. Het bewind van Willem I kenschetste zich niet door ondernemingsdrift, althans niet op Kerkelijk gebied.'

Willem I regeerde van 1815 tot 1840. Er was politieke spanning binnen het koninkrijk der Nederlanden, het leger was gemobiliseerd en Brabant lag vanaf 1830 vol soldaten, totdat België in 1839 zelfstandig werd. Ook op kerkelijk gebied was er onrust. Er was vanaf de Tachtigjarige Oorlog geen bisschop meer geweest. Het bisdom werd bestuurd door een Vicarus, totdat in 1853 de bisschopelijke hiërarchie hersteld werd met de benoeming van Johannes Zwijssen tot bisschop van het bisdom Den Bosch en aartsbisschop van het aartsbisdom Utrecht.

Wellicht was dit aanleiding voor een nieuwe poging om 'op het Zijtert of daar omtrent' een kerk en pastorie te bouwen. Gerardus Reijbroek, Antonie Wilbers, Johannes Rovers, Dirk Pepers, Jan van Sleeuwen en Antonius van Boxmeer stuurden op 5 januari 1854 een verzoek naar de gemeente voor een bijdrage van 12.000 gulden voor de bouw van een kerk en pastorie, omdat 'de vier gehugten Zondveld, Biezen, Zijterd en Doornhoek' dit bedrag niet zelf op zouden kunnen brengen. De gemeenteraad weigerde echter om een bijdrage goed te keuren. Wel keurde de raad in 1854 een bedrag goed voor de bouw van een nieuwe kerk in de kom van Veghel. Afgevaardigden van de vier gehuchten hadden een onderhoud met de nieuwe bisschop. Die vertelde hen: “Laat den Zeer Eerwaarde Heer Deken van Veghel [van Miert] zijne kerk eerst bouwen en komt dan terug.”

BHIC, toegang 7698, inv. nr. 126, Burgemeestersregister Veghel d.d. 3-2-1854   Johannes Rovers, landbouwer op het Zijtaart (nu: Leinserondweg 23), geeft aan dat bij hem uit zijn aardappelkuil een mud rooie aardappelen zijn gestolen. Waarde f.4,-.

BHIC, toegang 7698, inv. nr. 126, Burgemeestersregister Veghel d.d. 20-6-1854   Bij Petrus van Dam, onderwijzer op het Zijtaart, (nu: Pater Vervoortstraat 3) is in de nacht van 19 op 20 juni 1854 een inbraak gepleegd. De dief is binnen gekomen door ondergraving van een der deuren en heeft uit de bedstede van zijn twee kinderen een zilveren horloge ontvreemd. Het was er een van een Frans merk, slecht sluitend en het glas aan een zijde niet goed dicht. Waarde f.7,- Fabrikant Bourquin de Jeune.

BHIC, toegang 7698, inv. nr. 126, Burgemeestersregister Veghel d.d. 5-7-1854   Cornelia de Vries, huisvrouw van Antonie van Deursen, wonende op het Zondveld (op deze site adres Heihoef A). Gisteren, 4 juli 1854, zag Cornelia een manspersoon met een kruiwagen lopen. Ze herkend deze man die in de wandeling Hein Hoentjes uit Den Bosch wordt genoemd. Hij was vergezeld van Mijn ofwel Wilhelmina Tielemans uit Boekel en verder was er nog een kind bij van ongeveer 6 jaar. Het drietal kruide over het land van haar man waarop aardappels stonden. Omdat Cornelia het niet vertrouwde, liep ze erheen. Het kind stond nog bij de aardappelen. De drie vluchtten haastig weg. Cornelia zag ze verdwijnen in het huis van Adriaan van Deursen, onder de gemeente Lieshout gelegen. (Adriaan was de vader van Mie de Heks). De burgemeester van Veghel vond het niet de moeite waard om hier meer werk van te maken gezien de geringe hoeveelheid aardappelen die ze mee namen.

GA Veghel, inv. nr. 19, fol. 74 (25-09-1852), fol. 85 (23-11-1852), fol. 108 (05-09-1853), fol. 109v (26-08-1853); inv. nr.20, fol. 19v (17-01-1854), fol. 52 (09-08-1854).

  Op 25 september 1852 besloot de gemeenteraad om het rijk te vragen het salaris van 200 gulden per naar van de Zijtaartse schoolmeester Pieter van Dam te betalen. Die poging bleef vruchteloos. Op 17 januari 1854 probeerde de gemeenteraad het opnieuw en dit jaar met bescheiden succes. Op 3 juli 1854 besloot het rijk om de schoolmeester 50 gulden per jaar te geven. De schoolmeester zelf schoot daar overigens niets mee op. Die kreeg voortaan 150 gulden per jaar van de gemeente en 50 gulden van het rijk.

BHIC, toegang 7698, inv. nr. 126, Burgemeestersregister Veghel d.d. 5-7-1854   Henricus Schippers en Hendricus Smits, bedelaarsjagers uit Veghel, hebben tijdens hun wachtdienst op den Biezen bij het huis van Christ van de Ven (nu: Corsica 12), een bedelaar aangetroffen. Het was Lambert Maas, 36 jaar, geboren te Veghel, wonende te Boekel en van beroep ruilebuiter.

Bouwstijlen - Thema's - Groei - Organisaties - Veldnamen
Afkortingen - Toelichting verenigingen - Toelichting Huizen - Toelichting Kroniek - Downloads