Geschiedenis van Zijtaart

Kroniek van het jaar 1709

Martien van Asseldonk, De Meierij ontrafeld, 112-116, 91; OA Veghel, II-B-28; II-E-238

In de zeventiende eeuw werd Veghel onderverdeeld in zogeheten rotten. De bewaking, en het onderhoud van wegen en waterlopen werden per rot georganiseerd. Elk rot werd geleid door een rotmeester. In de kroniek van 1662 wordt de taak van de rotten beschreven, en worden enkel vermeldingen van namen van rotten uit de zeventiende eeuw gegeven. In het archief van Veghel bevinden zich twee lijsten met de indeling van de rotten uit 1709 en 1808. Het blijkt dat de indeling in rotten soms veranderde. In 1709 en 1808 was Veghel verdeeld in 18 rotten, 9 aan iedere kant van de Aa.

Aan de oostzijde van de Aa de rotten: Ham, Havelt, Heuvel, Beukelaar, Heselaar, Straat, Middegaal, Hoge Hei, Lage Hei

Aan de westzijde van de Aa de rotten: Eerde, Wilbershoek-Kempkens, Zondveld, Biezen-Krijtenburg, Zijtaart, Doornhoek, Leest, Hoogeinde, Dorshout

Het grondgebied van het latere Zijtaart behoorde tot de vier rotten, genaamd:

- Zondveld

- Biezen en krijtenburg

- Zijtaart

- Doornhoek

Welke huizen bij welke van die vier rotten hoorden is hieronder weergegeven. In 1709 hoorden enkele huizen aan de Biezendijk (Biezendijk 20, C, D, 23, en Corsica 6) bij het rot Kempkens, in 1808 werden deze huizen tot de Biezen-Krijtenburg gerekend. Hieronder is de indeling van 1808 aangehouden,

In hoeverre de inwoners van de rotten een ‘wij-gevoel’ hadden, is moeilijk te zeggen. Zonder betekenis was dit samenwerken onder leiding van een rotmeester kennelijk niet, want het is interessant dat in 1809 de gezamenlijke inwoners van de gehuchten 'Sondveld, Sytert, Dorenhoek en Biezen' een verzoekschrift aan de Landdrost van Brabant stuurden voor een eigen school. En in 1854 stuurden vertegenwoordigers van 'de vier gehugten Zondveld, Biezen, Zijterd en Doornhoek' een verzoek aan de gemeente voor een bijdrage voor een eigen kerk. Die indeling in vier gehuchten gaat direct terug op de oude indeling in vier rotten.

In sommige belastingboeken worden hier en daar nog namen van gehuchten of buurtschappen vermeld. Die namen komen voor het huidige Zijtaart overeen met de rotten, behalve dat het rot Biezen-Krijtenburg dan in twee buurtschappen verdeeld wordt. Tot de buurtschap Krijtenburg behoorden toen: Biezendijk 19 tot en met 30 en Krijtenburg 4a, 6 en 7. Tot de buurtschap Biezen hoorden de huizen aan de Lage Biezen en Corsica, zoals hierboven aangegeven.

Wat de huidige straatnamen betreft kan geconcludeerd worden dat het traject Krijtenburg 11-26 vroeger nooit zo geheten heeft, dat heette vroeger Zondveld. Een groot deel van de huidige Biezendijk heette vroeger Krijtenburg.

Bronnen: OA Veghel, II-E-38 (hoofdlijst van 1709). In de hoofdlijsten staan de namen door elkaar heen. Met andere bronnen werden de hoofdbewoners per huis gereconstrueerd (zie op deze site onder de huizen).

OVERZICHT EIGENAARS EN BEWONERS IN 1709

'Arm' wil zeggen dat men een bijdrage kreeg van de Veghelse Armentafel.

Adres	Bewoners	Boven de 16	Onder de 16	Arm of niet
Rot: Zondveld
Heihoef 1	Aert Aelberts, Theuniske sijn vrouw, en Marij de dochter onder de sestien jaer huurder	2	1	Arm
Jekschot 1-2	Henrick Philips Jan Rutten, Anneken sijn vrouw en Jan Linders boven, Lijsken, Francis, Sijken, Anneke en Philip hare kinderen onder de sestien jaer huurder	3	5	Arm
Jekschotstraat 11	Wijnant Henrick Henssen, Heijltje sijn vrouw, Adriaen en Marij boven, Philips, Berber, Lindert en Jacomijn hare kinderen onder de sestien jaer huurder	4	1	Arm
Jekschotstraat 9	Henrick Joosten, Lijsken sijn vrouw, Joost de soon, Willemijn de vrouw boven, Thonij, Anneken, Lijsbeth (Jenneke), (Mechel) en Jan hare kinderen onder de sestien jaren huurder	4	6	Arm
Jekschotstraat 5	Cornelis Boermans, Marij sijn vrouw, Matthijs, Ariaen de soonen, Faesken en Sijken de dochters, [boven], Jan, Mechel, Lijske, Thijs haere kinderen onder de sestien jaer eigenaar	6	4	Niet arm
Jekschotstraat 3	Matthijs Jan Thijssen, Jenneken sijn vrouw, Ariaen den knecht, Marij de meijt, boven, Lijsbeth, Jan, Henrick en Annamarij haere kinderen onder de sestien jaer eigenaar	4	4	Niet arm
Jekschotstraat 1	Arien Theunis Peter Meussen, Engel sijn vrouw, Heijltie, Anthonij, en Leendert, haere kinderen onder de sestien jaer eigenaar	2	3	Niet arm
Zondveldstraat 17	Matthijs Peter Goorts, Anneke sijn vrouw ende Marij de meijt boven de sestien jaer eigenaar	3	0	Niet arm
Zondveldstraat 15	Steven Thomassen de Bie, Marij sijn vrou [boven], Marij, Peternel, Jenneken, en Aert haere kinderen onder de sestien jaer eigenaar	4	2	Arm
Zondveldstraat 13	Heijlken Josephs, Gerrit de knecht, Marij de vrouw, Jenneken, Agnees en Dielis haere kinderen onder de sestien jaer (Opmerking: Gerrit de knecht was Gerrit Hermen Pepers) eigenaar	3	3	Niet arm
Zondveldstraat 9	Lamert Jan Gerrits van der Heijden, Pieternel sijn vrouw, Ariaentje de meijt boven, Peter den scheper, Jan, Henrick, en Peter haere kinderen onder de sestien jaer eigenaar	3	4	Niet arm
Krijtenburg 26	Jenneken, weduwe Jan Theunis Marcelissen, Jan de zwaeger, Anneke sijn vrou, en Willem de soon boven de sestien jaer eigenaar	4	0	Niet arm
Krijtenburg 24	Peter Marttens, Catelijn sijn vrouw ende Lijsbeth de suster boven, Arianetje, Peter en Jan haere kinderen onder de sestien jaer eigenaar	3	3	Niet arm
Krijtenburg 22	Mattheus Adriaens, Handrien sijn vrouw, Dirck en Ariaen boven, Jan, Marij en Ruth haere kinderen onder de sestien jaer eigenaar	4	3	Niet arm
Krijtenburg 21	Leendert Peter Jan Jacobs, Marij sijn vrouw, Lamert en Marij haere kinderen boven de sestien jaer huurder	4	0	Niet arm
Krijtenburg 18	Jan Willems, Beelken de vrouw, Aert, Lambert, Willem ende Marij haere kinderen boven de sestien jaer eigenaar	6	0	Niet arm
Krijtenburg 17	Henrick Philips Aelberts, Beelken sijn vrouw, Ariaen, Heijltie en Albert boven, Anneken en Catelijn hare kinderen onder de sestien jaer eigenaar	5	2	Niet arm
Krijtenburg 14	Anneken, weduwe Cornelis Henrick Aerts, Henrick en Jan de soonen, en Anneken Jacobs boven de sestien jaeren eigenaar	4	0	Niet arm
Krijtenburg A	Jan Jan Willems, Anneke sijn vrou huurder	2	0	Arm
Krijtenburg 12	Henrick Ariens Versteeghden, Marij sijn vrouw, Peternel sijn moeder, Willemijn sijn suster, en Adriaen Hoerlix boven, Arike, Peter en Nelis haere kinderen onder de sestien jaeren eigenaar	5	3	Niet arm
Krijtenburg 11	Ariaen Ariaen Boermans, Marij sijn vrouw, Gerrit de knecht, en Anneken de meijt, boven, Peter den scheper, Marij, Anna, Marij ende Lambert haere kinderen onder de sestien jaer huurder	4	4	Niet arm
Rot: Biezen en Krijtenburg
Krijtenburg 7	Willem Peter Dielissen, Marij sijn vrouw [boven] en Peternel de dochter onder de sestien jaer huurder	2	1	Arm
Krijtenburg 6	Peter Henrick Tijssen, Marij sijn vrouw, en Hendrien de dochter boven de sestien jaar eigenaar	3	0	Niet arm
Krijtenburg 4A	Evert Willem Everts, Catelijn sijn vrouw, Jan en Lijsbeth haere kinderen boven de sestien jaer eigenaar	4	0	Niet arm
Biezendijk 29	Laufreijns Baltussen, Perijn sijn vrouw, Baltus, Sijken ende Lijsken haere kinderen onder de sestien jaer eigenaar	2	3	Niet arm
Biezendijk 30	Heijltie, weduwe Henrick Peter Smiths, Aert en Willemijn haere kinderen boven de sestien jaer eigenaar	3	0	Niet arm
Biezendijk G	Anneken, weduwe van Jan Laufreijnssen eigenaar	1	0	Niet arm
Biezendijk 27	Jan Baltussen, Marij sijn vrou, Jenneken de meijt boven, Baltus, Wouter ende Ariaen haere kinderen onder de sestien jaer eigenaar	3	3	Niet arm
Biezendijk 23	Albert Jan Rutten, Anneken sijn vrouw, Thonij en Marij hare kinderen boven de sestien jaer huurder	4	0	Arm
Biezendijk 22	Henrick Henrick Martens, Jenneken sijn vrouw, Peternel en Lambert boven, Marij, Elen, en Berber haere kinderen onder de sestien jaer eigenaar	4	3	Arm
Biezendijk C	Jan Aerts Verhaegen, Heijltje sijn vrouw, Johannes en Lijsken hare kinderen onder de sestien jaer huurder	2	2	Arm
Biezendijk 20	Willem Jan Dirckx, Marij sijn vrouw, Jenneke de dochter boven, en Lambert de zoon onder de sestien jaer eigenaar	3	1	Arm
Biezendijk 19	Roelof Gorissen, Jenneke sijn vrouw, Theuniske de moeder [boven], Pieternel, Jenneken, Marij en Gooris haere kinderen onder de sestien jaer huurder	3	4	Niet arm
Biezendijk H	Jan Corsten, Heijltie sijn vrouw, Jan, Jenneken en Francis haere kinderen onder de sestien jaer eigenaar	2	3	Arm
Lage Biezen C	Jan Cornelissen, Marij de vrouw, Marij de dochter boven, en Nelis de zoon onder de sestien jaer eigenaar	3	1	Niet arm
Lage Biezen B	Lijsken, weduwe van Henrick Eijmers, Sijmon de soon en Hendrien de dochter boven de sestien jaer eigenaar	3	0	Arm
Lage Biezen 2	Dirck Tijssen, Lijsken sijn vrou, Jan de zoon boven, Tijs ende Marij haere kinderen onder de sestiien jaer eigenaar	3	2	Niet arm
Lage Biezen 1	Leendert Henrick Leenders, Maijken sijn vrou, Henrick, Rombout, Marij en Aert haere kinderen boven de sestien jaer eigenaar	6	0	Niet arm
Corsica A	Reijnder Jan Willems, Jan de soon ende Anneke de meijt boven de sestien jaeren eigenaar	3	0	Niet arm
Corsica 9	Huijbert Goossens, Ariaentje sijn vrouw [boven], Sijken, Hermen en Ariaentie hare kinderen onder de sestien jaer eigenaar	2	3	Arm
Corsica C	Jan Jan Josephs, Lijske sijn vrouw, Ariaen de soon boven, Philips, Jenneken, Jan, Haersken, en Marij haer kinderen onder de sestien jaer huurder	3	5	Arm
Corsica 12	Jan Aert Everts, Marij sijn vrouw eigenaar	2	0	Niet arm
Corsica G	Aert Peters van Erp, Jenneke de vouw, Peternel en Lijsbeth haere kinderen onder de sestien jaere eigenaar	2	2	Niet arm
Corsica F	Henrick Aert Everts, Gerritje sijn vrou, Aert de soon boven, Henrick, Jan en Laufreijns hare kinderen onder de sestien jaer eigenaar	3	3	Arm
Corsica 13	Ariaen Laufreijnssen, Jan en Laufreijns de soonen boven de sestien jaren eigenaar	3	0	Niet arm
Corsica 15	Aert Jan Peter Marttens. Alegonda sijn vrouw, Peter Peter Marttens sijnen oom, ende Marij de meijt, boven, en Jan haer kint onder de sestien jaer eigenaar	4	1	Niet arm
Corsica E	Martten Jan Peter Martens eigenaar	1	0	Arm
Corsica D	Gerrit van den Boogaert, Margriet zijn vrou, Martten en Lambert de zoonen, Catelijn en Jenneken de dochters boven de sestien jaer huurder	6	0	Niet arm
Corsica 6	Henrick Dictussen, Anneken sijn vrouw, Jan, Martten, Marij en Theuniske, haere kinderen onder de sestien jaer huurder	2	4	Niet arm
Rot: Zijtaart
Leinserondweg 23	Willem Jan Theunis van Eert, Ariaentje sijn vrouw, en Theunis de knecht en Jenneken de meijt boven, Jenneke, Lijsbeth, Lijneke en Jan haere kinderen onder de sestien jaer huurder	5	4	Niet arm
Leinserondweg 22	Ruth Jan Rutten, Jenneken sijn vrouw, Henrick Rutten en Anneken sijn vrouw eigenaar	4	0	Niet arm
Leinserondweg 20	Jan Ariaen Ariaens, Marij sijn vrouw, Claes en Loenis de knechts, Marij en Catalijn de meijsiens, boven, en Ariaen haere soon onder de sestien jaer huurder	6	1	Niet arm
Leinserondweg 19	Willem Stevens, Marij sijn vrouw, Evert Stevens, Lijsken de meijt boven, Steven en Jan haere kinderen onder de sestien jaer eigenaar	4	2	Niet arm
Leinserondweg 17	Ruth Lambert Gerit Stevens, Marij sijn vrouw, Aert de knecht, de meijt boven, en Jan en Grietje haere kinderen onder de sestien jaer eigenaar	4	2	Niet arm
Leinserondweg 16	Aert Willem Everts, Anneken sijn vrouw huurder	2	0	Niet arm
Leinserondweg G	Margriet Daniel Leenderts huurder	1	0	Niet arm
Leinserondweg 12	Catelijn Lambert Jan Rutten, Thonij en Jenneke haere kinderen boven de sestien jaer huurder	3	0	Arm
Leinserondweg C	Dirck Jan Peters, Maijke sijn vrouw, Jan ende Agnees de kinderen boven de sestien jaer eigenaar	4	0	Niet arm
Leinserondweg B	Ariaen Willem Everts, Marij de meijt, boven, ende Marike sijn kindt onder de sestien jaer. Inwonend: Willem Everts eigenaar	3	1	Niet arm
Leinserondweg 11	Jan Ariens Clompmaeckeer, Agnees sijn vrouw, Heijltie, Ariaen, Marij ende Peter haere kinderen onder de sestien jaer huurder	2	4	Niet arm
Leinserondweg A	Jan Thonissen, Catelijns de vrouw, Catelijn, Jan, Henrick en Willem haere kinderen onder de sestien jaer huurder	2	4	Arm
Leinserondweg 9	Thonij Jan Theunis van Eert, Margriet sijn vrou, Deliaen de meijt boven, en Catelijn, Henrick, Jenneke, en Willemke, haere kinderen onder de sestien jaer eigenaar	3	4	Niet arm
Leinserondweg 10	Johannes Baltussen, Sijken sijn vrouw, Marij de meijt boven, ende Marij de dochter onder de sestien jaer eigenaar	3	1	Niet arm
Leinderondweg 6	Lamert Leunissen, Willem den neve, boven, Anneken en Marij sijne kinderen onder de sestien jaer eigenaar	2	2	Arm
Pater Vervoortstraat 26	Henrick Teuwen Aerts, Jenneke de vrouw, Perijn de meijt boven, Jenneken, Thijs en Mattheus haere kinderen onder de sestien jaer eigenaar	3	3	Niet arm
Pater Vervoortstraat 24	Jan Aert Reijnders, Heijltie sijn vrouw, ende Aert de soon boven de sestien jaer eigenaar	3	0	Niet arm
Pater Vervoortstraat C	Dirck van de Donck ende Jenneke sijn vrou eigenaar	2	0	Niet arm
Pater Vervoortstraat A	Peter Panhuijsen en Anneke sijn vrou, Jenneken boven, en Marijken een arm costkint onder de sestien jaer huurder	3	1	Arm
Rot: Doornhoek
Pastoor Clercxstraat 20	Thony Jan Henrick Ariens, Marij de meijt boven, Marij, Jenneke en Jan sijne kinderen minderjarich eigenaar	2	3	Niet arm
Pastoor Clercxstraat 18	Jan Jan Henrick Ariens, Ariaentie sijn vrouw en Aeltje Claessen boven, Jan en Francis haere kinderen onder de sestien jaer huurder	3	2	Niet arm
Pastoor Clercxstraat 16	Willem Jacob Panhuijsen, Theunisken sijn vrouw [boven], Claes en Jan haere kinderen onder de sesten jaer eigenaar	2	2	Arm
Pastoor Clercxstraat 14	Cornelis van Dooren, Marij sijn vrouw, Aert de knecht, Hendrien de meijt boven, Johannes, Jenneken, Henrick en Jan haere kinderen onder de sestien jaeren eigenaar	4	4	Niet arm
Pastoor Clercxstraat B	Gerrit Henrick Lamerts van de Ven, Theuniske sijn vrou, Francis en Anneke haere kinderen boven de sestien jaeren eigenaar	4	0	Niet arm
Pastoor Clercxstraat 12	Adriaen Henrickx van Nuenen, Peter, jan en Lijsken boven, Hendrien en Cobus haere kinderen onder de sestien jaer eigenaar	4	2	Niet arm
Pastoor Clercxstraat A	Jan Nelissen, Marij sijn vrouw [boven], Marij, Dirske, Jenneke en Cornelij haere kinderen onder de sestien jaren eigenaar	2	4	Arm
Pastoor Clercxstraat 10	Michiel Arien Donckers, Marij sijn vrouw, Henrick de knecht en Jenneke de meijt boven de sestien jaer eigenaar	4	0	Niet arm
Pastoor Clercxstraat 1	Jan van de Zantvoort en Jenneke de dochter boven de sestien jaar huurder	2	0	Arm
Doornhoek 4	Wilbert Jan Joorden Donckers, Jenneke syn vrouw, Pieternel de meijt boven, en Marijken sijn kint onder de sestien jaer eigenaar	3	1	Niet arm
Doornhoek 1	Lijsken weduwe Peter Goorts, Jan de soon, Theuniske de dochter en Marij de meijt en Aert de knecht boven de seestien jaer eigenaar	5	0	Niet arm
Doornhoek, overzijde kanaal	Jan Jan Peters, Arientie sijn vrouw, Jan ende Marij haere kinderen onder de sestien jaer eigenaar	2	2	Niet arm
Doornhoek, overzijde kanaal	Thonis Henrick Theunissen, Marij sijn vrouw, en Hendrina de meijt boven, Hendrina ende Lijsbeth de kinderen onder de sestien jaer huurder	3	2	Niet arm
Doornhoek, afgebroken bij het graven van het kanaal	Jan Geerlings Cuijpers, Deliaen de suster, Elen de knecht en Jenneken de meijt boven de sestien jaer eigenaar	4	0	Niet arm
Bergsven 4	Henrick Arien Olijslaegers, Margriet sijn vrouw, Ariaen en Cobus de soonen en Marij de dochter boven, Anneken, IJda en Lijsbeth haere kinderen onder de sestien jaer huurder	5	3	Niet arm
Bergsven 2	Lamert Henrick Lamerts van de Ven, Anneke sijn vrouw, en Marij de meijt boven, Henrick, Cathrien, Jan, Catelijn, Ariaen en Johannes haere kinderen onder de sestien jaeren eigenaar	3	6	Niet arm
Bergsven C	Melter Sijmonts, Joccemijn sijn vrouw, Agnees boven, Sijmen, Gerritje, Marij en Grietje haere kinderen onder de sestien jaer huurder	3	4	Arm

Deze analyse is gebaseerd op bovenstaande lijst

Analyse van de gegevens

In 1709 woonden er 85 gezinnen in Zijtaart; 25 daarvan (29 %) kregen een bijdrage van de Veghelse Armentafel. Van de vier gehuchten had Den Biezen-Krijtenburg het hoogste percentage armen.

Gehuchten of rotten	Arme gezinnen bedeeld door de Armentafel	Niet arm	Totaal
Zondveld	6 (29 %)	15	21
Biezen-Krijtenburg	11 (39 %)	17	28
Zijtaart	4 (21 %)	15	19
Doornhoek	4 (23 %)	13	17
Totaal	25 (29 %)	60	85

In deze 85 huizen woonden in 1709 in totaal 380 gezinsleden, een gemiddelde van gemiddeld 4,5 hoofden per gezin. Daarnaast woonden er nog 48 personeelsleden in. Als we veronderstellen dat er eventueel personeel van elders inwoonde, dan dat er eigen kinderen elders werkten, dan was de gemiddelde gezinsgrootte 5.0 personen.

Als we kijken naar het verband tussen eigendom en armoede:

	Huurders		Eigenaren
	Arm	Niet arm	Arm	Niet arm
Zondveld	5	2	1	13
Biezen	4	3	7	14
Zijtaart	3	5	1	10
Doornhoek	2	3	2	10
Totaal	14	13	11	47

Van de boeren die een boerderij huurden of pachtten werd ongeveer de helft bedeeld door de Armentafel en de andere helft niet, die had het wat beter. Van de boeren die een eigen boerderij hadden werden er 11 bedeeld en 47 niet. De boeren met een eigen boerderij waren gemiddeld dus rijker dan de pachtboeren. Men moet dit verband niet al te zwaar aanzetten, er waren ook rijke pachtboeren en arme mensen met een schamel hutje dat wel van hen zelf was. In het totale huizenbestand waren de eigenaren gemiddeld wel wat rijker.

Het totaal aantal inwoners per gehucht was:

Gehuchten of rotten	Huizen	Personeel boven de 16 jaar	Personeel onder de 16 jaar	Gezinsleden	Totaal
Zondveld	21	12	2	113	127
Biezen-Krijtenburg	28	4	0	119	123
Zijtaart	19	16	0	72	88
Doornhoek	17	13	0	77	90
Totaal	85	45	2	381	428

Inwonende ouders zijn als gezinsleden gerekende, inwonende broers of zussen met hun man of vrouw ook. Inwonende alleenstaande familieleden zijn als knecht of meid gerekend. Op Pater Vervoorstraat A woonde in 1709 een arm kostkind in. Dat is als dienstmeisje gerekend en niet als gezinslid, maar of dat terecht is, weet ik niet.

	Totaal	Huizen met	Percentage
	Huizen	personeel

Niet arm	60	26	43.0%
Arm	25	3	8.0%


Totaal	85	29	34.1%

Er is een duidelijk verband tussen armoe en het in dienst hebben van personeel. In slechts 3 van 25 (dat is 12 %) arme gezinnen wordt personeel vermeld, terwijl 43 % van de niet-arme gezinnen personeel in dienst had. Knechten, meiden en schaapsjongens waren voornamelijk bij de meer welgestelden in dienst.

Het totaal personeelsbestand was:

- 17 knechten boven de 16 jaar

- 28 dienstmeiden boven de 16 jaar

- 2 schepers onder de 16 jaar (schaaphoeders).

Per gehucht:

Gehuchten of rotten	Knechten van 16 jaar of ouder	Meiden van 16 jaar of ouder	Schaaps-jongens onder de 16 jaar	Dienst-meisjes onder de 16 jaar	Totaal
Zondveld	5	7	2	0	14
Biezen-Krijtenburg	1	3	0	0	4
Zijtaart	7	9	0	1	17
Doornhoek	4	9	0	0	13
Totaal	17	28	2	1	48

Men had meer dienstmeiden in dienst om 'voor' in het huishouden te helpen dan knechten om 'achter' met het boerenwerk te helpen. Leinserondweg 20 (Hoeve Zijtaart) spande de kroon met twee knechten en twee meiden. Krijtenburg 11 (Hoeve Zondveld) had drie personeelsleden: een knecht, een meid en een schaapsjongen. Twintig andere gezinnen hadden een of twee personeelsleden en 64 gezinnen hadden niemand in dienst. In het wat armere gehucht Biezen-Krijtenburg hadden slechts twee gezinnen een meid in dienst.

Conclusie

Van de 85 huizen in 1709 hadden er slechts 29 huizen samen 47 personeelsleden in dienst. Bij slechts 3 van de 25 gezinnen die bedeeld werden door de armentafel was iemand in dienst. Die mensen konden zich geen personeel veroorloven.

Uit verschillende interviews blijkt dat in het begin van de twintigste eeuw veel jongens en meisjes rond hun dertiende jaar van school kwamen en dan ergens gingen dienen of werken. Men zou kunnen denken dat dit een heel oude traditie is, maar niets is minder waar. Bijna alle knechten en dienstmeiden waren in 1709 ouder dan 16 jaar. Er worden slechts 2 schepers (schaapherdertjes) genoemd die jonger waren dan 16 jaar. In 1709 gingen jongens en meisjes nog maar zelden al op jonge leeftijd ergens anders werken.

De meeste boeren konden het zich niet veroorloven om personeel in dienst te nemen. Verder waren de gezinnen gemiddeld klein (5,0 personen), en het ligt voor de hand dat bijna overal de opgroeiende kinderen thuis hard nodig waren.

Bouwstijlen - Thema's - Groei - Organisaties - Veldnamen

Afkortingen - Toelichting verenigingen - Toelichting Huizen - Toelichting Kroniek - Downloads