Bij het lezen en interpreteren van de gegevens
over de Zijtaartse huizen is de volgende
informatie nuttig:
De foto's uit 1964 zijn afkomstig uit de
collectie van het Brabants Historisch
Informatiecentrum (BHIC) in 's-Hertogenbosch. De
foto's gemaakt in 1973-1974 en de winterfoto's
van de verdwenen huizen op industrieterrein De
Doornhoek zijn uit de collectie van Mari
Brugmans. De zomerfoto's van deze huizen werden gemaakt door Jan Ganzenwinkel van heemkundekring
'Vehchele'. Er zijn enkele foto's opgenomen die
in 1989 gemaakt werden ter gelegenheid van de
cultuurhistorische inventarisatie van Veghel.
Deze foto's worden bewaard in de Brabantcollectie
van de Universiteit van Tilburg. De foto's uit
2006 en 2007 werden gemaakt door Martien van
Asseldonk.
De tegenwoordige huizen zijn veelal en
grotendeels jonger dan de bewoning op de
betreffende percelen. De meeste huizen zijn
gerenoveerd en sommige huizen zijn verzet. Als
een huis verzet werd naar een belendend perceel
en de bewoners van het oude huis verhuisden mee,
dan is dat als 'continue bewoning' beschouwd, ook
als er een gat van enkele jaren tussen de oude en
nieuwe bewoning was. Sommige huizen werden
afgebroken, en pas tientallen jaren later
werd er opnieuw een huis op dat perceel gebouwd.
In dat geval werd voor het oude huis een aparte
pagina aangemaakt en kreeg het oude huis een
apart 'huisnummer' (A, B, C enz.). Niet alle verbouwingen en
bijgebouwen zijn in het archief terug te vinden. Door
zelf aanvullend onderzoek in het archief, vragen
te stellen aan oude mensen en vroegere bewoners,
te kijken naar oude elementen als balken,
inscripties of jaartallen, of eventueel door de
schop in de grond steken kan men de kennis over
het eigen pand of andere huizen vergroten.
Veel informatie komt uit het Rechterlijk Archief
van Veghel dat vanaf 1529 grotendeels bewaard bleef. Houdt bij
het interpreteren van die gegevens in de gaten dat men in een
akte vaak de belendende percelen van oudere akten overschreef,
terwijl die belendende percelen ondertussen al weer nieuwe
eigenaren hadden.
Veranderingen werden meestal
pas in het daarop volgende jaar in het kadaster
geregistreerd. Als de mensen van het kadaster het
nodig vonden om het perceel opnieuw op te meten
(en meestal werden percelen dan ook
samengevoegd), dan kon de vertraging nog verder
oplopen tot 2, 3 of zelfs 4 jaren. Een
aantekening als 'Koop in 1908' met als bron een
artikelnummer van het kadaster, betekent dat de
koop wellicht al in 1907 of misschien al eerder
plaats vond.
Een aantekening als: bewoner
'vermeld in 1736-1761' betekent dat de
betreffende persoon in die periode een bepaalde
tijd in dat huis gewoond heeft, niet dat de
bewoner er gedurende de héle periode van 1736
tot 1761 woonde. Misschien was dat van 1740 tot
1753, of van 1736 tot 1742, de geraadpleegde
bronnen geven daar geen uitsluitsel over.
Van 1846 tot 1910 was er één
doorlopende huisnummering voor heel Veghel. Een
nieuw huis dat gebouwd werd tussen bijvoorbeeld
huisnummer 721 en 722 kreeg huisnummer 721a. In
1849 en 1862 werden de bewoners opnieuw
opgenomen, zonder dat de huizen hernummerd
werden. Vanaf 1870 werd er elke 6 tot 12 jaar
hernummerd. Dan verdwenen alle 'a' nummers en
werd er weer een nieuwe reeks huisnummers
bestaand uit hele getallen zonder 'a'-aanhangsel
gemaakt. Uit de bewaard gebleven instructies voor
de hernummering van 1881 blijkt dat men naast die
doorlopende reeks huisnummers ook een indeling in
gehuchten kende. Als men de hernummeringen op een
kaart weergeeft dan blijkt dat men de oude
nummervolgorde respecteerde, en dat men de nieuwe
huizen zo logisch mogelijk probeerde in te
passen.
In 1910 ontstond een nieuw
systeem van huisnummering. Voortaan werd in elk
gehucht met een letter van het alfabet en
huisnummer 1 begonnen; Zijtaart kreeg
'G'-nummers. Ook ontstond er toen een nieuwe
route voor de huisnummers. Gedurende de laatste
ronde van dit systeem rond 1945 kregen de huizen
in Zijtaart het 'A'-nummer, dat veel mensen zich
nu nog herinneren.
In 1963 en 1967 kregen alle
Zijtaartse straten waaraan huizen stonden een
straatnaam en kregen alle huizen een nieuw adres,
bestaande uit die straatnaam en een huisnummer.
Op enkele plaatsen zijn later huizen hernummerd,
maar de meeste van de adressen uit 1963 en 1967
bestaan nu nog. Ook vóór 1963-1967 bestonden er
al straatnamen, zo is de Valstraat een heel oude
naam. De straat door het centrum van Zijtaart
werd rond 1950 wel de Dorpsstraat, de Kerkstraat
en ook wel de Hoofdstraat genoemd. Een 'officiele
naam' was er nog niet. In die tijd hadden de
straten nog niets te maken met adressen. Pas in
1963 werden straatnamen en adressen met elkaar in
verband gebracht. Zo stond het huis met adres
Zondveld A 117 tot aan 1963 aan de Veghelse Dijk.
Na 1963 stond het aan de Jekschotstraat en was
het adres Jekschotstraat 20.
Twee woningen die tot 1927
langs de Zuid-Willemsvaart (bij de verbreding)
stonden, waren moeilijk bij bestaande straatnamen
onder te brengen, en zijn onder de gefingeerde
straatnaam 'Zuid-Willemsvaart' opgenomen. Verder
is één huis opgenomen dat nooit gebouwd werd
(onder Pastoor Clercxstraat 75.)
De informatie op deze site is
veelal beperkt tot de periode tot 1969, omdat tot
dat jaar de gegevens van het kadaster openbaar en
gemakkelijk toegankelijk zijn. Meer recente
informatie en gegevens over later gebouwde huizen
kunnen ook op deze site opgenomen worden, als de
betreffende gegevens doorgegeven worden aan info@oudzijtaart.nl.
Ook correcties, aanvullingen en oude foto's zijn
welkom.