Kroniek van het jaar 1739
II-B-5, fol. 149v d.d. 25-6-1739 |
|
In Veghel wordt de baan van nachtklepper openbaar aanbesteed.
Degene die klepperman wordt, moet zelf zorgen voor een klepper
en een geweer. Hij moet van 10 uur ‘s avonds tot 4 uur ‘s
ochtends elk uur drie keer kleppen en dan de tijd roepen. Hij
moet waakzaam rondlopen.
Zijn route begint bij boterhuis, door
de straat tot aan Cruijsstraat, vandaar naar de Molenstraat, de
Agterdijk door, neffens het huis van de roomse priester, voorbij
de vorster, dan voorbij de woning van Anthony Geelkerken, over
de brug, tot aan de woning van Johannes Roeffs, dan weer terug:
wachten in het boterhuis tot het nieuwe uur gekomen is en dan
weer rondgaan.
Hij moet letten op dieven, rovers, vagebonden en
brand. Bij onraad moet hij meteen de president-schepen
waarschuwen. Hij moet helpen met het vangen van dieven en ander
tuig. Lambert Hendrik Joosten wint de baan.
|
II-B-5, fol. 150v d.d. 25-6-1739 |
|
De gemeente besteed de levering van 8 brandladders, varierend in
lengte van 9 tot 12 voet openbaar aan. De sporten moeten 10 duim
uit elkaar staan. De opdracht gaat naar Jan Delissen van
Schijndel.
|
Zie onder thema's
"Ruzie om
Eerde en Krijtenburg". |
|
Op
30 december 1736 nam Gijsbert Gualtherie het erfsecretariaat in
Sint-Oedenrode in bezit. In 1737 werd het Eerdse schoolhuis
gerepareerd. De secretarissen van Veghel en Rooi ruzieden over
de vraag wie de betreffende stukken mocht schrijven. Dat leidde
tot een langdurige ruzie tussen die twee. De Veghelse secretaris
Gerardus de Jong wilde in 1739 bij de Raad van Brabant een
proces aanspannen tegen zijn zwager, de Rooise secretaris
Gijsbert Gualtherie. De ouwe Gualtherie dreigde de Jong dat hij
ongeacht de uitkomst van het proces de kosten van het erfdeel
van Gerard de Jong af zou trekken en aan Gijsbert zou Geven. De
Jong zag toen maar van een proces af.
|
R101, fol. 217v
(12-10-1741) |
|
Op
3 oktober 1739 brandde op het Ham het huis van heer Arnoldus de
Vien, inwoner van Den Bosch, af. Het werd weer herbouwd.
|
R101, fol. 135 en
fol. 138 (22 en 24-5-1740); R101, fol. 138 (24-5-1740) |
|
Begin december 1739 werd Lambert Claessen Rademakers, die in
Veghel in de straat woonde, ’s nachts wakker van gestommel. Hij
ging kijken en betrapte een vent die door het venster van de opkamer met een stok
naar een
kledingstuk aan het vissen was.
Hij sprong op de vent af, maar die wist te ontkomen.
De volgende
morgen hoorde hij dat er een aantal mannen logeerden in de
herberg van Adriaen Donkers. Daar zat de kerel die zijn
kleren had proberen te stelen met zijn Schijndelse kornuiten.
Hij heette Johannes Vorstenbosch. De bende was met zeven man en
gewapend, dus Lambert was voorzichtig. Hij bestelde een glas
jenever en zei: “Ik heb den heelen morgen op de gaudieve jagt
geweest.” Een lid van die bende zei: “Wat hooren wy,
isser van de nagt in de straet gestoolen, daerom blyven wij hier
sitten. Wij durven daer niet doorgaen.”
Lambert antwoordde:
“Al was de heele Schijndelse straet uijtgestolen, ik sou er
wel door derven gaen, als ik er geen schult toe en hadde.”
Een bendelid zei geërgerd: “Wel hebt gij dan gedagten, dat
wij dat hebben gedaen?” “
Wel,” ze Lambert, “gedaen
off niet gedaen, ik dal dat daer laeten, maer het leykent daer
na, en gy lieden geefft wel soo veel blyk, dat ik wel sou durven
seggen dat gijlieden dat gedaen hebt.” Een bendelid vroeg:
“Tapt gij?” “Ja.” “Sweijgt dan stil, wy sullen
strack bij u comen.” Dat deden ze, maar er werden geen
problemen gemaakt.
Wat later hoorde hij dat de dieven in de
herberg van Gerrit van de Leemput zaten. Dat vond Lambert te
gortig worden. Kleren proberen te stelen en dan nog blijven
zitten drinken. Hij vroeg Jan Vrients om mee te gaan naar de
herberg. Tijd om wat orde op zaken te stellen.
Lambert pakte de
dief, Jan van Vorstenbosch, zeggende: “Schelm, gy syt het die
mynen rok meende te steelen,” en gaf hem een pak slaag. Een
van de bendeleden sprong op met zijn geweer, maar hij werde door
andere Veghelaren overmeesterd. De bende bekende en vroeg om
vergiffenis. Een van hen, Johannis Jans van Delft, “stont all
crijtende en sugtende aen de werktafel.” Hij zei: “Ik wouw
wel om vyffentwintig gulden dat het niet was gebeurt.” De
bende nam de benen.
De bende had al eerder problemen gemaakt.
Enkele boeren uit Zondveld legden hierover op 24 mei 1750 een
verklaring af, en wel: Tys Dirkx (Biezendijk 30), Jan Jan
Willems (Krijtenburg 18) en Dielis Geerit Hermens (Krijtenburg
17).
Ze waren op 21 september 1739 in Eerde de herberg van
Hendrik van den Tillaert omdat Tys Dirkx wat gewas wilde pachten
van Jan Jan Willems, toen daar de Schijndelse bende binnen kwam.
En die zochten ruzie. Een bendelid, Johannis Jans van Delft,
alias Heese, zei: “Wij moeten die man die de clompen aen
heeft eerst attaqueeren,” dat was Tys Dirkx. En: “Wy syn
vandaag hier gecomen om te vegten, en die vant Eert eens op te
scherpen.” “Wat doet gij met u clompen aen?” Tijs
antwoordde: “Die geen schoen aen heeft, moet clompen aen
hebben.”
Johannis van Delft: “Wat doet gij dan met twee
camiessoole (broeken) over een aen.” Tijs: “Die se in de
weeg syn moet se daer aff trekken.”
Johannis van Delft
bracht Tijs een glaasje jenever en zei: “Nou, ik breng het uw
eens, en ik vraag u off gy well een sneetje met mij wilt
houden.” Tijs: “Wy hebben syn leven tegens malcanderen
geen questie gehadt, waerom soude wij vegten?”
Johannis van
Delft antwoordde brutaal: “Questie off geen questie gehadt,
wij moeten evenwel vegten, en daerom comen wij hier.”
Johannes had zijn hand op zijn mes in zijn broekzak,
Tijs gaf
de eerste klap. De Schijndelse bende trokken allemaal hun mes en
de vechtpartij begon. Tijs liep een flinke snee over zijn
rechterhand op. De kleren van Dielis Gerrit Hermens, waren op
vier plaatsen kapot gesneden. Het gevecht duurde langer dan een
half uur, en er vielen geen doden.
Rond dezelfde tijd had deze
bende de molenaar van de Coeveringse molen, Bartel van den
Heuvel, bedreigd, dat als hij op WIjbosch met zijn molenkar
rogge op zou halen, ze het wat anders zouden leren. Om de
dreiging af te kopen heeft Bartel de bende toen op een halve ton
bier en jenever getracteerd.
|
|